13-MAVZU. BUG‘LANISH, QAYNASH VA KONDENSATSIYA Suvning qaynash jarayonini kuzatganmisiz?
Bug‘lanish suyuqlikning gazga aylanish
jarayoni. Bug‘lanish jarayoni suyuqlikning
sirtida yuz beradi.
Suv qizdirilganda ma’lum bir vaqtdan
so‘ng suyuqlik ichida pufakchalar hosil bo‘la-
di. Agar idishdagi suvni qizdirish davom et-
tirilsa, suv bug‘lanib yuqoriga ko‘tarila bosh-
laydi. Bu jarayon qaynash deyiladi.
Nima uchun shifokorlar qaynatilgan suvni ichishni tavsiya etadi?
Chunki qaynatilmagan suvda kasallik qo‘zg‘atuvchi mikroblar ko‘p bo‘ladi. Suv qaynatil-
ganda mikroblar nobud bo‘ladi va kasallik tarqalishiga yo‘l qo‘yilmaydi. Suv 100 °C da qay-
naydi. Qaynoq suvdan foydalanishda ehtiyot bo‘lish kerak, chunki u tanani kuydiradi.
Suyuqliklar bug‘lanadi va kondensatsiyalanadi. Suyuqliklar tashqaridan issiqlik olishi
natijasida gaz holatiga o‘tadi.
Bug‘lanish – suyuqlikning gazga aylanish jarayoni.
Nima uchun deraza oynalari bug‘ bilan qoplanadi?
Ovqat pishirish jarayonida qozon qopqog‘ini och-
ganda suv tomchilarini ko‘ramiz. Bu suv tomchilari
qanday paydo bo‘ladi?
Kondensatsiya– suv bug‘ining mayda suv tom-
chila riga aylanishi.
Yer yuzasidan ko‘tarilgan suv bug‘lari kondensatsiya-
lanishi natijasida yomg‘ir yog‘adi.
Tabiatda suvning aylanish jarayonida bug‘lanish muhim rol
o‘ynaydi. Quyosh ta’sirida Yer yuzidagi dengiz, ko‘l, daryo va tuproqdagi suv bug‘lanadi
hamda havoga ko‘tariladi. Atmosferaning sovishi hisobiga suv bug‘lari mayda suv tomchi-
lariga aylanadi. Bu suv tomchilari bulutlar va yog‘ingarchiliklarni hosil qiladi.
32
2-bob. MODDA VA UNING XOSSALARI
Okean suvlarining bug‘lanishi chuchuk suv ishlab chiqarish uchun juda muhim. Yer
yuzasining 70 foizdan ortig‘ini okeanlar egallagani tufayli ular atmosferadagi asosiy
suv manbai hisoblanadi. Okeanlar yuzasidan ko‘tarilgan suv bug‘lari bulutlarga aylanadi. Bu
bulutlardan hosil bo‘lgan yog‘inlar Yer yuzasida suv hosil qiladi.
O‘simliklarda suv bug‘lanishini kuzatganmisiz?
O‘simliklar suv bug‘latish orqali tanasini qizib ketishdan himoya qiladi.
1. Cho‘milib chiqqandan so‘ng sovuq qotamiz. Nima uchun?
2. O‘rilgan o‘t nega shamol esib turganda tezroq quriydi?
KONDENSATSIYA
Yogʻin
Bugʻlanish+parlanish
Bugʻlanish
Dengiz
Quruqlik
Daryo
