• Qattiq jismlar kundalik hayotimizda
  • Qattiq jismlar qurilishda
  • Sopol idishlar
    		•

    -MAVZU.  QATTIQ MODDALAR




    Download 18,41 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet19/132
    Sana09.12.2023
    Hajmi18,41 Mb.
    #114589
    1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   132
    Bog'liq
    2 Tabiiy fan Darslik (6 sinf). indd

    10-MAVZU. 
    QATTIQ MODDALAR
    Plastilin qattiq jismlar turiga kirsa-da, shaklini osongina o‘zgartiradi. Buning sababi 
    nima? 
    Qattiq jism ma’lum bir shakl va hajmga ega boʻladi. Qattiq jismlardagi zarralar 
    moddaning boshqa holatlariga qaraganda bir-biriga juda yaqin joylashgan. Qattiq 
    jismlar zarralari turgan joyida faqat tebranma harakat qiladi. Shu bois bu zarralar 
    jismni tark etmaydi.
    Qattiq jismlarga parta, qalam, ruchka va hokazolar misol bo‘ladi. Ularning 
    barchasi o‘z shakliga ega. 
    Qattiq jismlar kundalik hayotimizda
    Ba’zi qattiq jismlar tashqi kuch ta’sirida o‘z shakli-
    ni o‘zgartiradi. Masalan, plastilin, xamir, loy va hoka-
    zolar. 
    Kundalik turmushimizda qattiq jism-
    lardan yasalgan ko‘plab oshxona 
    jihoz va anjomlaridan foy-
    dalanamiz. Masalan, qo-
    zon, choynak, piyola, kosa, 
    qoshiq kabilar. Bu buyumlar 
    issiqlikda ham shakli va hajmi-
    ni o‘zgartirmaydi.
    Uy qurilishida qanday jihozlar ishlatiladi? 
    Qadimiy Samarqand shahrining qoq markazida Registon maydoni bor. Maydonda 
    uchta madrasa mavjud: Ulug‘bek, Sherdor va Tillakori madrasalari. Bu maskan sharq 
    meʼmorchilik obidasi sanaladi. Binolarning boy dekoratsiyasi alohida e’tiborga loyiqdir. 
    Imoratlarning devorlari qattiq, yaltiroq g‘ishtlardan tiklangan.

    26
    2-bob. MODDA VA UNING XOSSALARI
    Qattiq jismlar qurilishda
    Shahar va qishloqlarda ko‘p qavatli uylar, turli xil madaniyat va sport saroylari, ko‘priklar 
    va yo‘llar qurilmoqda. Bu inshootlarni qurishda g‘isht, sement, qum, yog‘och, temir, 
    marmar va ohaktosh kabi qattiq jismlardan foydalaniladi. 
    Sopol idishlar
    Qadimgi sivilizatsiyalardan topilgan koʻplab buyumlarni kulol-
    chilik buyumlari tashkil etishini bilasizmi? 
    Sopol idishlar qattiq moddaning ajoyib namunalaridir. Sopol 
    idishlar odatda yumshoq loydan tayyorlanadi va maxsus 
    pech ichida pishiriladi. Pechdan olinib, asta-sekin sovitiladi.
    Quyida berilgan moddalarni qattiq va suyuq holatlarga ajrating: soda, sharbat,
    tuz, shampun, sovun, sochiq, atir, poʻkak, zira, asal, qaymoq, pishloq, shisha, 
    parafi n. 
    kulol-

    27
    2-bob. MODDA VA UNING XOSSALARI

    Download 18,41 Mb.
    1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   132




    Download 18,41 Mb.
    Pdf ko'rish