38
3-bob. TIRIK ORGANIZMLAR XILMAXILLIGI
Tur
nomi
Tur
nomi
Turkum
nomi
Urug‘
nomi
Tashqi va ichki tuzilishi o‘xshash
bunday organizmlar guruhi
tur deb
ataladi.
Yo‘lingizda shox-shabbasi yoyi-
lib o‘sadigan tol daraxtini ham
uchratgansiz. Bog‘larda o‘rik, shaf-
toli, nok kabi ko‘plab mevali daraxt-
lar o‘sadi. Terak, tol, o‘rik, shaftoli,
nok har xil turga mansub o‘sim-
liklardir.
Hayvonot dunyosi ham xilma-xil:
hasharotlar, o‘rgimchaklar, baliqlar,
sudralib
yuruvchilar, qushlar, sut-
emizuvchilar va boshqalar.
Bir turga mansub organizm-
lar tashqi va ichki tuzilishi, ya-
shash joyi va muhiti bilan o‘zaro
o‘xshash.
Kelib chiqishi jihatidan
bir-biriga yaqin o‘simlik turlari tur-
kumlarga, hayvon turlari urug‘larga
birlashtiriladi.
Markaziy Osiyo tog‘larida o‘suv-
chi targ‘il lola, qizil lola va bosh-
qa lola
turlari lola turkumiga bir-
lashtiriladi. Oqayiq, qo‘ng‘ir ayiq va
boshqa ayiq turlari ayiqlar urug‘iga
mansub.
Fanda har bir tur ikki nom bilan
nomlanadi. Bu
binar nomenkla-
tura deyiladi.
Kelib chiqishi jihatdan ma’lum darajada bir-biriga yaqin va boshqa taksonomik guruhlar-
dan tuzilishi bilan farq qiladigan organizmlar guruhlari
taksonomik birliklar deyiladi.
1. Tirik organizmlarni sistemaga solishning qanday ahamiyati bor?
2. Atrofi ngizdagi buyumlarni, masalan, sinfxona, oshxona, yotoqxonadagi buyumlarni
sistemaga soling.
Bir turni boshqa turdan qanday farqlash mumkin?
Tabiatda har bir organizm ma’lum bir turga mansub.
Turlar bir-biridan farq qiladi. Siz qoqio‘tni atirguldan,
olmani nokdan, kapalakni asalaridan, yo‘lbarsni ars-
londan osongina farqlaysiz.
Yo‘lbars va arslon sutemizuvchi hayvonlardir. Ular
qaysi xususiyatlari bilan bir-biridan farq qiladi?
Kapalak va ari hasharot-
lardir. Ular qaysi jihatlari
bilan bir-biriga o‘xshaydi?
O‘simliklar tur va turkum nomi
bilan nomlanadi
Hayvonlar tur va urug‘ nomi bilan
nomlanadi
