120
b)
O‘qing va nima uchun hunarsiz kishi o‘limga yaqinligini tushuntirib
bering. («Hunarsiz kishi o‘limga yaqin», IV sinf) va hok.
4.
O‘qilgan matn rejasini tuzishga tayyorlanish va reja tuzish.
Bunda
quyidagi ish turlaridan foydalaniladi:
1)
o‘qilgan matnga oid rasm chizish;
2)
rasmga matndagi so‘zlar yoki o‘z so‘zi bilan sarlavha qo‘yish;
Mustaqil ishning qanday bajarilganligini hisobga olish o‘quvchilarning
tayyorlik darajasini aniqlashda va keyingi bosqichlarda mustaqil mashqni to‘g‘ri
tashkil qilish uchun material tanlashda o‘qituvchiga yordam beradi.
Men darslarim
jarayonida o‘quvchilar mustaqil ishlashlari uchun quyidagi usullardan ko‘proq
foydalanaman. Ularga turli o‘yinlar va topshiriqlar beraman.
Hikoya tuzish jarayonida o‘quvchilarning lug‘at boyligi ortishi bilan
birgalikda, gaplarni to‘g‘ri tuzish, tovushlarni to‘g‘ri talaffuz qilish va mustaqil
fikrlash malakasi shakllanadi.
O‘quvchilarning vaqt-vaqti bilan rag‘batlantirilishi ularning o‘ziga bo‘lgan
ishonchini orttiradi. Bu o‘yindan ona tili va o‘qish darslarida yoki darsdan tashqari
mashg‘ulotlarda, to‘garaklarda foydalanish mumkin.
1-
variant: Nafisa, soat, yomg‘ir, kitob.
2-
variant: Olma, kasal, o‘rtoq, Abduvali.
3-
variant: Mushuk, bobo, poliz, non, sichqon.
“Noto‘g‘ri jumla”
Bu o‘yin suratlar asosida o‘tkaziladi. O‘qituvchi ma`lum bir
suratni tasvirlab
berish jarayonida suratlarga tegishli bo‘lmagan jumlalarni ham ishlatadi. O‘quvchilar
ziyraklik bilan shu jumlani topishlari lozim.
O‘quvchilardan bu o‘yin davomida ziyraklik, sinchkovlik, kuzatuvchanlik va
diqqat talab qilinadi. Ya`ni ular suratni kuzatish bilan birga o‘qituvchining hikoyasini
ham diqqat bilan tinglab turadilar. Har bir noto‘g‘ri jumlani topa
bilish ularning
sinchkovligini o‘ziga bo‘lgan ishonchini va darsga qiziqishini orttiradi.
121
Bu o‘yindan faqat ona tili darslarida emas, balki darsdan tashqari
mashg‘ulotlarda ham foydalanish mumkin.
Samad aka duradgor. Uning qo‘li gul. U o‘g‘illariga ham duradgorlikni
o‘rgatgan. Ular qushlar uchun in yasashdi, singlisi Nigora ularga choy olib keldi.
(Javob: Nigora suratda tasvirlanmagan).
Bu vazifalarni bajarish jarayonida o‘quvchi o‘zi mustaqil fikrlaydi, bajaradi,
o‘ziga bo‘lgan ishonchi ortadi, kelgusi darsda esa yanad qiziqish bilan keladi.
Xulosa sifatida shuni aytishimiz mumkinki b
oshlang‘ich ta`limda
o‘quvchilarning mustaqil ish va o‘qish ko‘nikmalarini
tegishli darajada yuqoriga
ko‘tarish kerak. Mustaqil mutolaaning ta`limiy-tarbiyaviy ahamiyati muhim ekanligi
ko‘p marotaba e'tirof etilgan.
