|
3 (79) 2021 pedagogik mahorat
Pdf ko'rish
|
| bet | 114/344 | | Sana | 07.12.2023 | | Hajmi | 3,37 Mb. | | #113345 |
Bog'liq Pedagogik mahorat 3-son 2021 yilKirish. Butun insoniyat taraqqiyoti har bir xalqning oʻz tarixi, tili, an’ana va qadriyatlari boʻlgani
singari uning oʻziga xos falsafasi va ma’naviyati ham mavjudligidan dalolat beradi. Bir-biri bilan uzviy va
chambarchas bog‘liq boʻlganligi bois ularni ayri holda tasavvur etib boʻlmaydi. Falsafa, garchi universal
qonun va kategoriyalarni oʻrganuvchi umuminsoniy fan hisoblansa ham, ayni paytda, butun bashariyat
hayotiga xos muammolar bilan birga muayyan xalq turmushi va taraqqiyotiga oid qonunlarni, maqsad-
muddaolarini ifoda etishi bilan boshqa fanlar orasida alohida ajralib turadi. Mustaqillik tufayli bugun
yurtimizni butun dunyo tanigan va tan olgan bir davrda “oʻzbek falsafasi” tushunchasining keng miqyosda
ilmiy iste'molga kirib kelayotganligi, shubhasiz, juda quvonarli holdir. Zero, shukrlar boʻlsinki, falsafiy fikr
va tafakkur taraqqiyotida juda uzoq va boy an’analarga ega boʻlishimizga qaramasdan bir necha oʻn yilliklar
mobaynida ayrim yot kuchlar tomonidan xalqimizning ilmiy merosi e’tirof etilish oʻrniga, unga nisbatan
otilgan ta’na toshlaridan milliy falsafamiz nufuzi zavol koʻrmadi. Aksincha, g‘animlarimiz har qancha
urinishmasin, Yevropaning ma’naviyat sohasida shu kungacha qoʻlga kiritgan yutuqlari oʻtmishda Sharq
ma’naviyati koʻtarilgan kamolot choʻqqilariga nisbatan goʻdak bolaning “chug‘ur-chug‘uri” darajasidan
yuqoriga koʻtarila olmaganligi (Oldenburg) haqiqatga yaqinroqdir, desak toʻg‘ri boʻladi.
Asosiy qism. Fan tarixi bilan chuqurroq tanishuv shundan dalolat beradiki, unda Sharq fani koʻplab
g‘arblik tadqiqotchilar tomonidan “koʻchirmakashlik”, “ilmiy yangilikning yoʻqligi”, “umuminsoniy
qadriyatlar darajasida emas”ligi singari nohaq sifatlar bilan ayblanib kelindi. Bu borada sobiq Ittifoq davrida
ahvol yanada yomonlashdi. Chunki bu davrga kelib barcha sohalar singari falsafa fani taraqqiyoti ham
siyosiy tamoyillar mezoni yordamida oʻlchanganligi bois milliy fanimizning nufuzi rus og‘alarimiz
nafsoniyatiga tegmaydigan darajada rivojlanishi uchun ruxsat berildi, xolos. Natijada, garchi, dunyodagi
barcha tibbiyot muassasalarida darslik sifatida keng foydalanilayotganligiga qaramasdan, aytaylik, Ibn
Sinoning “Tib qonunlari” yurtimizda M. Gorkiyning “Ona” romanining adadidan ortiqroq nusxada chop
etilishiga yoʻl qoʻyilmadi. Oqibat shu boʻldiki, sovet davrida milliy falsafamiz aksar hollarda rivojlanish
oʻrniga hukmron mafkura qobiqlari doirasida kun koʻrishga majbur boʻldi.
Yuzaki qaraganda ilmiy izlanishlar va tadqiqotlar ham bir maromda amalga oshirilgandek tuyulsa
ham, aslida “sotsialistik turmush tarzi”, “ateistik dunyoqarashni shakllantirish” kabi mavzular sun’iy
ravishda dolzarblashtirilib, qator-qator nomzodlik va doktorlik dissertatsiyalari himoya qilindi. Pirovard
oqibatda esa bunday tadqiqotlardan oʻzbek falsafasi hech qanday naf koʻrmadi, balki uning obroʻ-e’tibori
tushib, tadqiqotlar samaradorligi oshishi oʻrniga dissertatsiyabozlik avj oldi, ilmiy unvonlarni tezroq qoʻlga
https://buxdu.uz
|
| |
