3 (79) 2021
PEDAGOGIK MAHORAT
165
shu jarayonda bir-birlarini qoʻllab-quvvatlash, oʻzaro doʻstona munosabatlar vujudga keladi [7, 8-12].
Buning tarbiyaviy ahamiyati katta. Demak, interfaol darslarni tashkil qilishda oʻquv jarayonida yakka
tartibda va juft boʻlib ishlash, guruhlarda ishlash, izlanishga asoslangan loyihalar, rolli oʻyinlar, axborot
manbalari bilan ishlash, ijodiy ishlashdan foydalanish mumkin.
Ingliz tili fanini oʻqitish jarayonida talabalarda kommunikativ madaniyatni rivojlantirish boʻyicha
quyidagi metodlardan foydalanish tavsiya etiladi:
1.
Developing of communicative culture technology (DCCT) – kommunikativ madaniyat
texnologiyasini rivojlantirish. Bu metod murakkab, koʻp tarmoqli boʻlib, mumkin qadar muammoli
mavzularni qisqa vaqtda sifatli va tizimli oʻzlashtirishga qaratilgan. Metodni qoʻllash texnologiyasining
mohiyati shundan iboratki, bunda boʻlajak oliy ma’lumotli, mutaxassis kadrlarning, kasbiy faoliyatiga oid
ingliz tilidagi kommunikativ madaniyatini rivojlantirishning turli tarmoqlari boʻyicha innovatsin axborotga
ega boʻladi. Ayni paytda ularning alohida elementlari muhokama etiladi. Masalan, ijobiy va salbiy tomonlari,
afzallik va kamchiliklari belgilanib, guruhning jamoaviy muzokara mobaynidagi fikrlar asosida qaror qabul
qilinadi. Bu esa boʻlajak oliy ma’lumotli mutaxassis kadrlarning kasbiy faoliyatiga oid ingliz tilidagi
kommunikativ madaniyatini rivojlantirishga muhim omil boʻlib xizmat qiladi.
2.
Portfolio of pedagogical ideas of professional development (PPIPD) – mutaxassislarni
rivojlantirishning pedagogik fikrlar portfoliosi. Bunda, fikrlash jarayonida ma’lumotni oliy ma’lumotli
mutaxassis kadrlar idrok qilish uchun qulay shaklda – mantiqiy va assosiativ sxemalarda aks ettirishning
grafik usuli boʻlib, murakkab mavzularni maksimal oʻzlashtirish va tushunish, loyihalar yaratish va oʻquv
nazoratlarga a’lo darajada tayyorlanishga yordam beradi. Ushbu metod mutaxassislarning kommunikativ
madaniyatini rivojlantirish jarayonida mustaqil fikrlashiga, oʻz fikrlarini erkin bayon etishga, hamda ularda
kasbiy faoliyatiga oid ingliz tilidagi kommunikativ madaniyatini rivojlantirishga qaratilgan boʻlib, odatda,
bunday metodlar, oʻquv mashg‘ulotlarda boʻlajak mutaxassislarni kichik guruhlarga ajratgan holda
oʻtkaziladi.
3.
Developing language skills strategy (DLSS) – tilni bilish strategiyasini rivojlantirish. Ushbu metod,
tilni bilish strategiyasini rivojlantirish, og‘zaki bayon qilishning interfaol metodi boʻlib, boʻlajak oliy
ma’lumotli, mutaxassis kadrlarning kasbiy faoliyatiga oid, ingliz tilidagi kommunikativ madaniyatini
rivojlantirishdan kelib chiqqan holda bilimlarni asta-sekin oʻzaro fikrlashib oʻzlashtirishlariga olib keluvchi
puxta oʻylangan savollar tizimidir. Takrorlash, mustahkamlash va yangi bilimlarni bayon qilishda
qoʻllaniladi. Bu savollarni qoʻllash jarayonida pedagogning bitta savoliga talabalar bitta aniq toʻg‘ri javob
berishlari kerakligi nazarda tutiladi [9, 1416-1421].
