PEDAGOGIK MAHORAT 3 (79) 2021
252
Koʻp yillik tayyorgarlik mashg‘ulotlar jarayonida sportchilar tayyorgarligiga ta’sir
etuvchi quyidagi
omillar boshqaruv samaradorligini ta’minlashga ta’sir etadi.
Koʻp yillik tayyorgarlik bosqichlarida yengil atletikaning qisqa, oʻrta va uzoq masofalarga yugurish
turlarida mashg‘ulot yuklamalari quyidagicha taqsimlanishi olib borilgan tadqiqot jarayonida aniqlandi.
Tayyorgarlik
turlari
Yugurish
koʻrsatkichlari
va masofalari
Dastlabki
tayyorgarlik
bosqichi
(11-12
yoshlar
uchun)
Boshlang‘ich
tayyorgarlik
bosqichi
(13-15 yoshlar
uchun)
Chuqurlashtirilgan
tayyorgarlik
bosqichi
(15-17 yoshlar
uchun)
Sport
takomillashgan
ixtisoslik bosqichi
(18-20 yoshlar
uchun)
Qisqa masofaga
yuguruvchi
shiddat zonasida
% hisobida
(100m, 200m,
400m
masofalarga
yuguruvchilar)
90-100% 3 km
80-90% 15 km
70-80% 100 km
60-70% 300 km
Umumiy
yuklamalar hajmi
1000 m
90-100% 6 km
80-90% 15 km
70-80% 100 km
60-70% 400 km
Umumiy
yuklamalar hajmi
1300 m
90-100% 15 km
80-90% 30 km
70-80% 237 km
60-70% 520 km
Umumiy
yuklamalar hajmi
1650 m
90-100% 18 km
80-90% 57 km
70-80% 260 km
60-70% 450 km
Umumiy
yuklamalar hajmi
1800 m
Oʻrta masofaga
yugurish masofasi
(800 m, 1500 m)
Umumiy
yuklamalar hajmi
aerob,
aralash va
anaerob
shiddat
zonalarda
bajariladi.
1800 km
2000 km
2200 km
Umumiy
yuklamalar hajmi
aerob, aralash va
anaerob shiddat
zonalarda
bajariladi.
2000 km
2400 km
3000 km
Umumiy
yuklamalar hajmi
aerob, aralash va
anaerob shiddat
zonalarda bajariladi.
2400 km
3000 km
3500 km
Umumiy
yuklamalar hajmi
aerob, aralash va
anaerob shiddat
zonalarda
bajariladi.
3000 km
4000 km
4500 km
Uzoq masofaga
yugurish masofasi
(3000m, 5000m,
10000m)
Umumiy
yuklamalar hajmi
aerob, aralash va
anaerob shiddat
zonalarda
bajariladi.
2200 km
2400 km
2800 km
Umumiy
yuklamalar hajmi
aerob, aralash va
anaerob shiddat
zonalarda
bajariladi.
2400 km
3000 km
3500 km
Umumiy
yuklamalar hajmi
aerob, aralash va
anaerob shiddat
zonalarda bajariladi.
3000 km
3800 km
4500 km
Umumiy
yuklamalar hajmi
aerob, aralash va
anaerob shiddat
zonalarda
bajariladi.
3500 km
4500 km
6000 km
Yuqoridagi berilgan jadvalda qisqa, oʻrta va uzoq masofaga yuguruvchilar va koʻp yillik tayyorgarlik
bosqichlarida umumiy yuklamalarni bajarish hajmi va shiddat zonasi berilgan. Qisqa
masofaga yugurishda
tayyorgarlik mashg‘ulotlar hajmi shiddat zonalari boʻyicha foizda tayyorgarlik maqsad vazifalaridan kelib
chiqib berilishi kuzatildi. Oʻrta va uzoq masofalarga yugurish turlarida umumiy yuklamalar hajmi aerob,
aralash va anaerob rejimda bajarishi tadqiqot jarayonida aniqlandi. Demak, yengil atletikani qisqa, oʻrta va
uzoq masofalarga yugurish turlarida mashg‘ulot yuklamalarini taqsimlanishi yildan-yilga takomillashtirib
borilishi lozim ekanligi koʻrsatadi.
Qolaversa, sport amaliyotida yuklamalarni taqsimlash va rejalashtirish
sportchilarni staji, rivojlanish darajasi, yoshi, jinsi, tayyorgarligi, funksional holatini inobatga olish lozim.
Xulosa. Oʻtkazilgan tadqiqot natijalar asosida quyidagi xulosalarni qayd etish imkonini berdi:
1. Koʻp yillik tayyorgarlik bosqichlarida yengil atletikachilarni tayyorlash boʻyicha ilmiy uslubiy
manbalarni yetarlicha ta’minlanmaganligi aniqlandi.
2. Oʻtkazilgan
tadqiqot natijalariga asosan, koʻp yillik tayyorgarlik mashg‘ulotlarida yildan-yilga
mashg‘ulotlar mazmunini uning maqsad vazifalari, yuklamalar hajmi va bajarilish shiddati oʻzgarib borishi
aniqlandi.
3. Koʻp yillik tayyorgarlik bosqichlarida qisqa masofalarga yugurish boʻyicha yuklamalar shiddat
zonasi boʻyicha aniqlanar ekan. Oʻrta va uzoq masofaga yugurish turlarida esa aerob va anaerob rejimdagi
yuklamalar asosida mashg‘ulot yuklamalari taqsimlanishi aniqlandi.
4. Koʻp yillik tayyorgarlik bosqichida yengil atletikani qisqa, oʻrta
va uzoq masofaga yugurish
turlarida mashg‘ulot yuklamalarini taqsimlashda murabbiylar tomonidanoʻzlari bilgancha mashg‘ulotni
https://buxdu.uz
