(7.1.1-rasm). Atmosferaning vertikal tuzilishi sxemasi.
1-Konvektsiya
va patsimon bulutlar; 2-Sadafsimon bulutlar; 3-
Quyi ionosferadagi
qutb yogʹdulari; 4-Yuqori ionosferadagi qutb yogʹdulari; 5-Ozon miqdori eng koʹp
qatlam.
Gaz zarrachalari tezligi 12 km/sek.ga teng boʹlib ionlashgan holatda boʹladi.
Harorat esa 2000°c ga teng boʹladi.
Baʹzi hollarda Termosfera va Ekzosferalarni yuqori ionlashgan holda boʹlganliklari
uchun ionosfera – deb ham ataladi.
Atmosferadagi toza havoning tarkibi quyidagichadir:
Modda
Kimyoviy formulasi
Xajmi %
Azot
N2
78,1
Kislorod
O2
20,93
Argon
Ar
0,93
Uglerod (II) oksidi
SO2
0,03 – 0,04
Bodorod
H2
0,01
Geliy
He
0,005
Neon
Ne
0,00018
Kripton
Kr
0,0001
Ksenon
Xe
0,00001
Yuqoridagi keltirilgan
toza havo tarkibiga kirmagan xar qanday begona
modda iflosliklar –-deb ataladi, yaʹni toza havoning sifatini yomonlashtiradi.
Atmosferani ifloslantiruvchi manbalar: Atmosfera havosi (7.1.1-jadval) 2 yoʹl
bilan
ifloslanadi:
tabiiy va antropogen.
7.1.1-jadval
Tabiiy
Antropogen
Tabiiy
sharoitda
Tabiiy ofatlar
Texnogen
Maishiy
Shamol bilan
uchirish
Vulqonlarning
otilishi
Sanoat
korxonalari
Shaxarlarda
Parchalanish
Changli
toʹzonlar
Energetik
Q/x
Elektr zaryadlari
Oʹrmon
va
dashtlardagi
yongʹinlari
Avtotransport
Nafas
olish,
chiqarish,
oksidlanish
Q/x ni
kimyolashtirish
