|
6-mavzu: yarimo‘tkazgichlarda kontakt hodisalari yarimo‘tkazgich diodlar. DiodlarBog'liq 6-Ma\'ruza (El&Sxema1 Sirtki ta\'lim uchun) 2-lekciya, 14-leciya, 12-lekciya, 5-Ma\'ruza (El&Sxema1 Sirtki ta\'lim uchun), Abu Ali ibn Sino, Ижроия орган аъзолари руйхати, Кузатув кенгаш аъзолари руйхати(1), 143994141, Ziyatov Ulug`bek 2003, ot kishnagan oqshom, 8-маъруза (1), ТАРИХ ФАНИ, O‘RQ-788 08.08.2022, Axborotni eng kichik o‘lchov birligi qaysi javobda to‘g‘ri berilYARIMO‘TKAZGICH DIODLAR (2-QISM)
Yarimo‘tkazgichga berilgan elektr maydon E ortishi bilan kristall temperaturasi ortadi, shu
bilan bir qatorda elektronlarning o‘rtacha energiyasi ham ortadi. Е
BO’S
≈ 3,2 kV/sm ga yetganda
GaAs kristali elektronlari ∆W
1
potensial to‘siqni yengib o‘tish uchun yetarli energiya oladilar.
Natijada pastki voha elektronlardan bo‘shab, yuqoridagisi esa – to‘ladi. Bu jarayon vohalararo
o‘tish deb ataladi. Е ≥Е
BO‘S
bo‘lgan maydon ta’sirida (6.7-rasm, 2-3 soha) elektronlarning asosiy
qismi pastki vohadan yuqori vohaga o‘tadi. Ushbu o‘tish natijasida elektronlarning dreyf tezligi
Е
ДР
2
ga teng bo‘lib qoladi va ilgarigiga qaraganda kamayadi, hosil bo‘layotgan tok zichligi
ham kamayadi. Elektr maydon diodga berilgan kuchlanishga proporsional, dioddagi tok esa
elektronlarning dreyf tezligiga proporsional bo‘lgani sababli 6.6-rasmda keltirilgan egri chiziqni
diod VAXi sifatida qarash mumkin. Egri chiziqning pastga qarab ketgan sohasida, diod MDQka
ega. MDQ mavjudligi, diodga passiv zanjir, masalan, rezonator ulab, tebranishlar
generatsiyalovchi yoki kuchaytiruvchi sifatida foydalanish imkonini ochadi. Maydon
kuchlanganligi yana ham orttirib borishi bilan dreyf tezlik to‘yinadi (
ТУЙ
10
7
sm/s) (6.8-rasmda
3-4 soha). Statik rejimda bunday xarakteristika kuzatilmaydi. Diodning vohalararo o‘tishlar sodir
bo‘layotgan ma’lum tor sohasidagina elektr maydon kuchlanganligining bo‘sag‘aviy qiymatiga
E
BO‘S
erishiladi. Ushbu soha hajmiy elektr nobarqarorlik sohasi deb ataladi.
Yarimo‘tkazgich material hajmida har doim kiritmalar konsentratsiyasi kichik bo‘lgan
soha mavjud bo‘ladi. Ushbu
sohaning qarshiligi atrofidagi boshqa sohalar qarshiligiga nisbatan
yuqoriroq bo‘lgani sababli undagi elektr maydon kuchlanganligi Е
BO‘S
ga yetadi (6.7, а-rasm).
Natijada
sohada zaryad tashuvchi-larning pastki nimzonadan yuqori-dagi nimzonaga
o‘tishi boshlanadi.
sohadagi elektronlarning dreyf tezligi kichikroq bo‘lgani sababli ular
sohadan tashqaridagi elektron-lardan orqada qoladilar. Natijada kuzatilayotgan tor sohada elektr
domen deb ataluvchi qo‘sh elektr zaryad sohasi vujudga keladi. Do-menning chap tomonida sust
hara-katlanuvchi elektronlar, o‘ng tomon-da esa, zaryadlari tez harakat-lanuvchi elektronlar bilan
kompen-satsiyalanmagan, musbat ionlar to‘p-lanadi. Domen hosil qilgan maydon birlamchi
maydonga qo‘shiladi va yangi elektronlarni yuqori nimzo-naga o‘tishini ta’minlaydi. Domen-dagi
va undan tashqaridagi elek-tronlar tezliklari tenglashmagunga qadar domen zaryadi uzluksiz ortib
boradi.
b)
a)
v)
|
| |
