54
lashdagina foydalaniladi. Polosalar (6.1,g-rasm) hamda burchak-
liklar (6.1-rasm) vositasida biriktirishda mustahkamligi kamayishi
tufayli bu usul tavsiya etilmaydi.
6.3. To‘g‘ri to‘rtburchak kesimli balkalarni tayyorlash texnologiyasi
To‘g‘ri to‘rtburchak kesimli balkalarni tayyorlash qo‘shtavrli
balkalarni tayyorlashga qaraganda murakkab bo‘lib, shuning bilan birga
buralish va egilishga yuqori darajada qarshilik ko‘rsatishi sababli ko‘p-
rikli kranlar konstruksiyalarida keng qo‘llanilmoqda. To‘g‘ri to‘rtbur-
chak kesimli balkalar polka va stenkasi katta uzunlikka ega bo‘lganda
ular bir necha bo‘lakdan tashkil topib,
uchma-uch birikma bilan pay-
vandlanadi. To‘g‘ri to‘rtburchak kesimli balkani tayyorlashda stellaj
ustiga yuqori poyas joylashtiriladi, unga diafragmalar o‘rnatilib
payvandlanadi.
6.2-rasm. To‘g‘ri to‘rtburchak kesimli balkalarni tayyorlash:
a-balka kesimi, b-yon devorlarni o‘rnatish, c-ichki choklarni payvandlash.
Bunday ketma-ketlikka rioya qilinganda stenkani o‘rnatish uchun
asos
hosil qilinib, to‘g‘ri chiziq bo‘ylab o‘rnatilishi va simmetrikligi
ta’minlanadi. Diafragmalar o‘rnatilgandan so‘ng stenkalar qo‘yilib pay-
vandlanadi (6.2,b-rasm). Yig‘ilgan konstruksiya yon tomoniga buriladi
va ichki tomondan diafragmalar stenkaga payvandlanadi. Keyingi nav-
batda pastki poyas o‘rnatilib payvandlanadi. Yig‘ish
ishlari tugatil-
gandan so‘ng poyasni stenkaga payvand choklari bajarilib, elektrodni
qiya holatda ushlab payvandlanadi.
55
6.3-rasm. To‘g‘ri to‘rtburchak kesimli balkalarni mexanizasiyalashgan liniyalarda
tayyorlash rejasi tuzilishi:
1,2,3,5-stendlar, 4-portal o‘ziyurar qurilma, 6-tayyor qismlarni yig‘ish joyi,
7-rentgen usulida nazorat qilish joyi, 8-balka elementlarini payvandlash joyi,
9-rolgang.10-elektromagnit qisqichlarga ega portal kran, 11-ombor, 12- CO
2
muxitida payvandlash portal qurilmasi, 13-balka poyasini yig‘ish uchun o‘ziyurar
portal, 14-aravacha, 15-payvandlash avtomati
Katta o‘lchamdagi ko‘prikli kran balkalarini tayyorlashda listli
elementlarni tayyorlash va umumiy yig‘ish-payvandlash ishlari mexani-
zatsiyalashgan liniyalarda flus ostida avtomatik
payvandlash bilan olib
boriladi. Hamma tayyorlov ishlari liniyadan tashqarida bajarilib, om-
borga (11) tayyor zagotovkalar olib kelinadi.
