25
3. Tajribadagi
har bir jarayon alohida nom-
lanib, tajriba qisqacha izoh lanadi. Ishni baja-
rish jarayonida ishlatilgan asboblarning rasmi
chiziladi. Sodir bo‘lgan hodisalar
yuzasidan xu-
losalar chiqariladi.
4. Olingan natijalar yuzasidan yakuniy xu-
losalar bayon etiladi.
Filtrlashning mohiyati
Filtrlashda qattiq zarrachalari bo‘lgan suyuqlik g‘ovakli bo‘linma orqali o‘tadi. Bo‘linmada-
gi teshikchalar
shunchalik kichikki, qattiq zarralar ular orqali o‘tmaydi, suyuqlik esa osongina
o‘tadi. Qattiq moddalarni ushlab turuvchi bu qism fi ltr deb ataladi. Laboratoriya amaliyotida
ishlatiladigan fi ltr materiallarini ikki turga bo‘lish mumkin: sochiluvchan va g‘ovakli. Birinchi
turga kvarts qumi, ikkinchisiga fi ltr qog‘ozi kiradi. Filtr qog‘ozi oddiy qog‘ozdan yelimlanma-
ganligi, tarkibi jihatidan tozaligi va tolaliligi bilan farq qiladi. Birinchi marta bunday qog‘oz
suyuqliklarni tozalash uchun Xitoyda ishlatilgan. Laboratoriyada qo‘llanadigan qog‘oz fi ltrlari
ikki xil bo‘ladi: oddiy va qatlamli.
Oddiy fi ltr yasash uchun maʼlum oʻlchamdagi (choʻkma kattaligiga va voronkaning oʻl-
chamiga qarab) kvadrat shakldagi fi ltr qogʻozi toʻrt marta buklanadi, soʻng qaychi bilan ke-
siladi (a).
Qatlamli yoki tekis fi ltr bilan fi ltrlash jarayoni tezroq bo‘ladi, chunki uning fi ltrlash yuzasi
oddiy fi ltrdan ikki baravar katta (b).
a) b)
Ifl oslangan osh tuzini tozalash yuzasidan o‘tkazilgan tajribani sxemalar
yoki rasmlar asosida
ifodalang.
Topshiriq
2. Filtratni bug‘latish
Filtratni chinni kosachaga quyib,
shtativ
halqasiga o‘rnatiladi. Shtativ tagligiga qo‘yilgan
spirt lampa yoki gaz gorelkasi alangasi chinni
kosacha tagiga tegadigan
qilib yoqiladi va qizdi-
rish olib boriladi. Eritma sachramasligi uchun
shisha tayoqcha bilan aralashtirib turiladi. Chin-
ni kosacha tagida tuz kristallari hosil bo‘la bosh-
lashi bilan qizdirish to‘xtatiladi.
Olingan tuzning
tashqi ko‘ri nishi ko‘zdan kechi riladi.
