96
Topshiriqlar
1. Qaysi formulalar noto‘g‘ri tuzilgan?
Cu
2
O, SiO
4
, ZnO, SO
3
, NaO, Cl
2
O
7
, MnO
4
, N
2
O
3
.
2. 1,2 g magniyning kislorod bilan reaksiyasidan necha g va necha mol oksid hosil bo‘ladi?
3. Temir kislorodda yonganda qanday birikma hosil bo‘ladi?
4. 1 mol miqdordagi qaysi moddadan ko‘proq kislorod olish mumkin: KMnO
4
, KNO
3
, KClO
3
yoki
H
2
O
2
?
5. 2 mol glyukozani oksidlanishi uchun zarur bo‘lgan kislorod massasini aniqlang.
Murakkab noorganik moddalar bilan o‘zaro
ta’siri
Murakkab moddalar mo‘l kislorodda yondiril-
ganda, tegishli elementlarning oksidlari hosil
bo‘ladi:
2H
2
S + 3O
2
= 2SO
2
↑ + 2H
2
O (t);
4NH
3
+ 3O
2
= 2N
2
↑ + 6H
2
O (t);
4NH
3
+ 5O
2
= 4NO↑ + 6H
2
O (t, kat);
2PH
3
+ 4O
2
= 2H
3
PO
4
(t);
SiH
4
+ 2O
2
= SiO
2
+ 2H
2
O;
4FeS
2
+11O
2
= 2Fe
2
O
3
+8 SO
2
↑ (t).
Kislorod oksidlar va
gidroksidlar bilan ham
reaksiyaga kirishadi:
2CO + O
2
= 2CO
2
(t);
2SO
2
+ O
2
= 2SO
3
(t, V
2
O
5
);
2NO + O
2
= 2NO
2
.
Murakkab organik moddalar bilan
o‘zaro ta’siri
Deyarli barcha organik moddalar
kislorodda yonib,
karbonat angidrid
va suv hosil qiladi:
CH
4
+ 2O
2
= CO
2
↑ +H
2
O
CH
3
CH
2
OH + 3O
2
→ 2CO
2
+ 3H
2
O
Kislorodli kolbaga temirdan iborat cho‘g‘langan
simni kiritamiz. Sim yorqin porlay boshlaydi va Ben-
gal olovi yonayotgandek, turli yo‘nalishlarda uchqun-
larni sochadi.
Reaksiya natijasida Fe
3
O
4
moddasi hosil
bo‘ladi. Ushbu moddaning tarkibi 3 ta temir atomini o‘z
ichiga oladi, ulardan biri II valentli,
qolgan ikkita atomi
esa III valentlikka ega. Shuning uchun bu moddaning
formulasi FeO * Fe
2
O
3
sifatida ifodalanishi mumkin.
Temirning kislorod bilan reaksiyasi natijasida hosil
bo‘lgan bu birikma po‘latdan yasalgan mahsulotlarni
kesish uchun ishlatiladi.
Kislorod
uchta bar-
qaror izotopga ega:
16
O,
17
O va
18
O. Ular-
ning o‘rtacha miq dori
mos ravishda Yer-
dagi kislorod atom-
lari umumiy sonining
99,759%, 0,037% va
0,204% ini tashkil qila-
di.
Oksidlar binar birikmalardir:
CaO –
kalsiy oksidi;
Na
2
O – natriy oksidi;
SO
2
– oltingugurt (IV)- oksidi;
SO
3
– oltingugurt (VI)- oksidi;
Al
2
O
3
– alyuminiy oksidi;
CuO – mis (II)- oksidi;
N
2
O
3
– azot (III)- oksidi.
