|
A. X. Rasijlov, K. G. Baxadirov materialshunoslik va konstruksion |
| bet | 8/147 | | Sana | 27.09.2023 | | Hajmi | | | #84533 |
Bog'liq Materialshunoslik va konstruksion materiallar texnologiyasi Lokal tarmoq texnologiyasi-fayllar.org, 8-mavzu Javascript tili, Assessment 2 (Topshiriq), Imomov 022-20 1-topshiriq, Assessment 3 (Topshiriq), Assessment 2 (Topshiriq), Assessment 1 (Topshiriq), Maxmudov Tarmoq MI, Oraliq 1, Документ Microsoft Word (2), ELEKTRONIKA M.ISH, Nutritsiologiya FD 2023-2024, 32, Korreksion P 9-mavzu eshirishEkspluatatsion xossalari. Bu xossalar mashinaning ish sharoitiga
bog‘liq holda maxsus sinovlari o ‘tkazib aniqlanadi. Ekspluatatsion
xossalardan eng muhim yeyilishga chidamlilikdir.
Yoyilishga chidamlilik materialning yeyilishiga, ya’ni ishqalanish
tufayli buyum tashqi sirtining yemirilishidan o ‘lchami va shaklini
asta-sekin o‘zgartirishga qarshilik ko‘rsata olish xususiyatidir. Metal
lami yeyilishga sinash laboratoriya sharoitida namunalarda, real eks-
pluatatsiya sharoitida esa detallarda o‘tkaziladi. Namunalami sinashda
ishqalanish sharoiti real sharoitga yaqin qilib olinadi. Namuna yoki
detallaming yeyilish kattaligini turli usullar bilan, chunonchi
o ‘lchamlami o ‘lchash, namunalami tortib ko‘rish kabi usullar bilan
aniqlanadi. Ekspluatatsion xossalariga, shuningdek sovuqbardoshlik,
issiqbardoshlik, antifikatsion xossalar va hokazolar ham kiradi.
Qotishmalaming tashqi kuchlar ta’siriga qarshilik ko‘rsata olishi
mexanik xossasini ifodalaydi. Asosiy mexanik xossalarga qattiqlik,
cho‘zilishdagi mustahkamlik chegarasi, zarbiy qovushoqlik, nisbiy
uzayish va torayish kiradi. Metallaming tashqi kuchlar ta’siriga
qarshilik xususiyati uning mexanik xossalari bilan xarakterlanadi.
Shuning uchun ham mashina detallami tayyorlash uchun material
tanlashda avvalo uning mexanik xossalariga, ya’ni mustahkamligi,
elastikligi, plastikligi, zarbiy qovushqoqligi, qattiqligi va chidamligiga
e ’tibor berish kerak. Bu xossalar metallga tashqi kuch (nagruzka)
ta’sir ettirib, mexanik sinovlar natijalariga qarab belgilanadi. Tashqi
kuchlar statik, dinamik yoki siklik (takror o‘zgaruvchan) bo‘lishi
mumkin.
Qotishmaning o ‘z sirtiga undan qattiqroq jism botishiga qarshilik
ko‘rsatishi qattiqlik deyiladi. Qattiqlikni aniqlashning bir necha
usullari mavjud. Brinell, Rokvell, Vikkers usullari va h.k. Brinell
usulida (DS 9012-59) qattiqligi 450 birlikkacha bo‘lgan qotishmalar
qattiqligi aniqlanadi. Qotishma turiga va qalinligiga ko‘ra diametri
2,5, 5, 10 mmli toblangan po‘lat zoldir namunaga 187,5, 750 va 3000
20
kg kuch bilan asta-sekin botiriladi. Zoldirning namuna yuzasida
qoldirgan izi diametri ga ko‘ra qotishmaning qattiqligi aniqlanadi
(1.10-rasm).
Qotishmaning
Brinell
bo‘yicha qattiqligi
quyidagi
ifoda
yordamida aniqlanadi:
Download |
| |
