A. X. Rasijlov, K. G. Baxadirov materialshunoslik va konstruksion

bet	6/147
Sana	27.09.2023
Hajmi
	#84533

Bog'liq
Materialshunoslik va konstruksion materiallar texnologiyasi
Lokal tarmoq texnologiyasi-fayllar.org, 8-mavzu Javascript tili, Assessment 2 (Topshiriq), Imomov 022-20 1-topshiriq, Assessment 3 (Topshiriq), Assessment 2 (Topshiriq), Assessment 1 (Topshiriq), Maxmudov Tarmoq MI, Oraliq 1, Документ Microsoft Word (2), ELEKTRONIKA M.ISH, Nutritsiologiya FD 2023-2024, 32, Korreksion P 9-mavzu eshirish

Fizik xossalari.  Metallaming fizik xossalariga uning rangi,  zichligi, suyuqlanish temperaturasi, issiqlik o‘tkazuvchanligi, issiqdan  kengayuvchanligi, issiqlik sig‘imi, elektr o‘tkazuvchanligi, magnit  xossalari va boshqalar kiradi. Metall rangi deb, ma’lum to ‘lqin uzunligidagi yom g‘lik nurini  qaytarish xususiyatiga aytiladi. Masalan, mis pushti-qizil rangli,  aluminiy esa kumushsimon oq rangli bo‘ladi. Metallning zichligi hajm birligida joylashgan massa bilan  xarakterlanadi. Zichligiga ko‘ra barcha metallar yengil (4500 kg/m3  dan kam) va og‘ir xillarga bo‘linadi. Turli buyumlar yaratishda metall  zichligi muhim rol o ‘ynaydi. Masalan, samolyot va raketasozlikda  juda yengil metall va qotishmalardan (aluminiyli, magniyli, titanli)  foydalanishga harakat qilinadi. Bu buyum massasini kamaytirish  imkoniyatini beradi. Suyuqlanish temperaturasi deb, metall qattiq  holatdan suyuq holatga o‘tadigan temperaturaga aytiladi. Suyuqlanish  temperaturasiga qarab qiyin suyuqlanadigan (volfram 3416°C, tantal  2950°C, titan 1725°C va boshqalar) va oson suyuqlanadigan (qalay  232°C, qurg‘oshin 372°C, rux 419°C, aluminiy 660°C) metallar  bo‘ladi. Quyma buyumlar, payvandlanadigan va kavsharlanadigan  birikmalar termoeleketrik priborlar va boshqa buyumlar tayyorlash  uchun metall tanlashda suyuqlanish temperaturasi katta ahamiyatga  ega. SI birliklar sistemasida suyuqlanish temperaturasi Kelvin (K)  shkalasida ifodalanadi. Metallning issiqlik o ‘tkazuvchanligi deb, uning ko‘p qizigan  uchastkasidan kam qizigan qismiga issiqlik o‘tkazish, xususiyatiga  aytiladi. Kumush, mis, aluminiy ko‘p issiqlik o‘tkazuvchanligi  aluminiyga nisbatan besh marta kichikdir. Detallar uchun materiallar  tanlashda issiqlik o ‘tkazuvchanlik katta ahamiyatga ega. Masalan,  metall issiqlikni yomon o ‘tkazsa, u qizdirilganda yoki tez sovu-  tilganda (termik ishlov berishda, payvandlashda) unda darzlar paydo  boMadi. Mashinalaming ayrim detallari (dvigatellaming porshenlari,  turbinalarining  kurakchalari)  issiqlikni  yaxshi  o ‘tkazadigan  materiallardan tayyorlanishi kerak. SI birliklar sistemasida issiqlik  o ‘tkazuvchanlik Вт (м-К) bilan oMchanadi. Metallning issiqdan kengayuvchanligi deb, qizdirilganda uping  o ‘lchamlarining kattalashish, sovitilganda esa kichrayish chiziql). Download