34
tavsifnomasi chiziqli bo’ladi va shu sababli ularning sezgirligi deyarli
o’zgarmaydi.
Тenzometrik datchiklarning asosiy ko’rsatkichi tenzosezgirlik
hisoblanadi va u quyidagicha ifodalanadi:
ε
R
R
с
/
Δ
=
Κ
(2.9)
Bu yerda ΔR/R - materialning deformatsiya paytida
solishtirma qarshiligi;
ε
- elastiklik moduli;
2.5-rasm. Тenzometrik datchikning tuzilishi va tavsifnomasi
Тenzodatchiklarning afzalliklari:
ular juda sodda, ixcham va arzon.
Kamchiliklari: kichik sezgirlik, o’lchov natijalari xaroratga bog’liq.
Sanoatda 3 xil tenzometrik datchiklar chiqariladi: simli, qog’oz (2PKB
turida) va plyonka (2 PKB turida) asosida: folgali. (2FPKP turi) va yarim
o’tkazgichli (KТD, KТDM, KТE turlari). Simli
tenzorezistorlar uchun
nominal ish toki In = 0,5 A tashkil etadi.
35
2.4. Elektromagnitli va sig’im datchiklari
2.4.1. Induktiv va transformator datchiklari
Elektromagnitli datchiklar sodda tuzilishi va
puxtaligi bilan avtomatika
tizimlarida keng miqyosda qo’llanib kelinmoqda. Elektromagnitli datchiklar kirish
kattaligini o’zgarishi bo’yicha induktiv, transformator
va magnitoelastik turlariga
bo’linadi.
Induktiv va transformator datchiklarning (2.6 - rasm) ish prinsipi po’lat
yakorning holati o’zgarilganda po’lat o’zakli cho’lg’amning induktivligi
o’zgarishiga asoslangan.
Induktiv va transformator datchiklari o’zgaruvchan tok zanjirlarida ishlab,
mikronning undan bir qismidan to bir necha santimetrgacha bo’lgan
xarakatlarni
o’lchaydi va ularni nazorat qiladi.
Oddiy induktiv datchikning sxemasi va uning statik tavsifnomasi -
rasmda ko’rsatilgan. Datchikning kirish kattaligi havo bo’shlig’i bo’lib, chiqish
kattaligi I
a
. ikkilamchi asbobdagi tok bo’ladi. I
a
qiymati cho’lg’amning
induktiv
qarshiligi hamda o’lchov asbobining aktiv qarshiligiga bog’liq. Cho’lg’amning
induktivligi ikkita havo bo’shlig’ni hisobga olgan holda quyidagi tenglama
orqali ifodalanadi:
