A. X. Vаxidov, D. A. Abdullaеva avtomatikaning tеxnik vositalari toshkеnt- 2011

36
Datchikning sezgirligi quyidagi tenglama orqali ifodalanadi:
K
d
=dI
o’zg
/d
δ=U⋅10
7
/2
πω
2
ωS
 
 
(2.11) 
Differensial datchiklarda kirish signalining belgisi o’zgarilganda chiqish 
signalining belgisi ham unga mos ravishda o’zgaradi. 
Тransformator datchiklarda (2.6- rasm) kirish signali plunjer yoki 
yakorning xarakati bo’lib, chiqish signali esa I
1 
- I
2
toklarning geometrik ayirmasi 
bo’ladi. Yakorning neytral holatida I
1 
- I
2, 
demak o’lchov asbobida tok yo’qligini 
bildiradi. Yakorning 
holati 
o’zgarilishi bilan cho’lg’amlarning induktivligi
o’zgaradi va I
1 
,I
2
toklarining muvozanatlari o’zgaradi. Natijada o’lchov asbobidan 
ΔI= I
1
-I
2
toki oqib o’tadi. Ushbu tokning fazasi yakorning xarakatlanish 
yo’nalishiga bog’liq bo’ladi.
Тransformator datchikning sxemasi 2.6.d – rasmda ko’rsatilgan. Bu yerda 
kirish kattaligi burchak xarakati 
α bo’lib, chiqish kattaligi esa ikkilamchi
asbobdagi tok bo’ladi. Yakorning neytral holatida, ya’ni 
α
1
=
α
2
o’rta o’zakda 
EYUK hosil bo’lmaydi, chunki chetlardagi cho’lg’amlar qarama-qarshi 
yo’nalishda o’ralgan va ular o’zaro teng. Yakorning xarakatlanishi bilan 
cho’lg’amlardan birining magnit qarshiligi kamayadi, ikkinchisiniki esa oshib 
ketadi. Natijada o’rta cho’lg’amda EYUK hosil bo’lib, ikkilamchi asbobdan tok
oqib o’ta boshlaydi. 
Ko’rib chiqilgan prinsip asosida amalda ko’pgina o’lchov asboblari, 
jumladan misol sifatida, induktiv manometr shu prinsip asosida ishlaydi (2.7-
rasm). 
Induktiv manometr sezgir element 3, unga biriktirilgan yakor 6 va po’lat 
o’zakli cho’lg’amdan iborat. O’lchanayotgan bosim quvurcha 1 orqali bo’shliq 2 
ga kelib, membrana 3 ni bukadi, natijada o’zak 6 cho’lg’am o’zagi 4 ga qarab 
xarakatlanadi. Demak cho’lg’amning induktivligi o’lchanayotgan bosimga 
proporsional o’zgariladi. Chiqish signali esa 8 klemmalardan 5 olinadi. Bunday 
datchikarning statik tavsifnomasi kichik qismda chiziqli bo’lganligi tufayli ular 
qishloq va suv xo’jaligi ishlab chiqarishida juda kam qo’llaniladi. Bunday 
kamchiliklar differensial datchiklarda bartaraf qilingan. Bundan tashqari 

37
differensial datchiklarda kirish signalining belgisi o’zgarilganda chiqish 
signalining belgisi ham unga mos ravishda o’zgaradi. 
Тransformator datchiklarda (2.6, b - rasm) kirish signali plunjer yoki 
yakorning xarakati bo’lib, chiqish signali esa I
1 
- I
2
toklarning geometrik ayirmasi 
bo’ladi. Yakorning neytral holatida I
1 
- I
2, 
demak o’lchov asbobida tok yo’qligini 
bildiradi. Yakorning holati o’zgarilishi bilan cho’lg’amlarning induktivligi
o’zgaradi va I
1 
,I
2
toklarining muvozanatlari o’zgaradi. Natijada o’lchov asbobidan 
ΔI= I
1
-I
2
toki oqib o’tadi. Ushbu tokning fazasi yakorning xarakatlanish 
yo’nalishiga bog’liq bo’ladi.
Тransformator datchikning sxemasi 2.7, d - rasmda ko’rsatilgan. Bu yerda 
kirish kattaligi burchak xarakati 
α bo’lib, chiqish kattaligi esa ikkilamchi
asbobdagi tok bo’ladi. Yakorning neytral holatida, ya’ni 
α
1
=
α
2
o’rta o’zakda 
EYUK hosil bo’lmaydi, chunki chetlardagi cho’lg’amlar qarama-qarshi 
yo’nalishda o’ralgan va ular o’zaro teng. Yakorning xarakatlanishi bilan 
cho’lg’amlardan birining magnit qarshiligi kamayadi, ikkinchisiniki esa oshib 
ketadi. Natijada o’rta cho’lg’amda EYUK hosil bo’lib, ikkilamchi asbobdan tok
oqib o’ta boshlaydi. 
2.6- rasm. Induktiv va transformator datchiklarining sxemalari va ularning 
tavsifnomalari 

38
2.7.-rasm. Induktiv manometrning sxemasi. 

Download 2,39 Mb.