Bog'liq Radioelektron apparatlarni loyihalash va modellashtirish asoslari
M atem atik a p p arat xarakteriga q arab tuzilgan m odellar 2 . 1 -jadval Loyihalash
aspekti yoki
darajasi
Loyihalash obyekti
Matematik modellar
Tizimli
Hisoblash tizimlari.
Ommaviy xizmat ko‘r-
satish tizimli imitatsion
modeli
Funksional-
mantiqiy
Raqamli apparatlar qu-
rilmasi va bloki. Ana-
logli apparatlar quril-
masi va bloki
Mantiqiy tenglamalar ti
zimi
Sxemotexnika
Radioelektron sxema.
Integral MS elementlari,
ulami
ishlash
va
tayyorlanish jarayonida
Oddiy differensial teng
lamalar tizimi
Komponentli
IMS kristallari
Oddiy differensial teng
lamalar tizimi
Matematik-fizik
tenglamalar uchun chekli
masalalar
Konstruktorlik
(issiqlik va me-
xanik
jarayonlami
analiz qilish)
Konstruksiyalash
Matematik-fizik
tenglamalar uchun chekli
masalalar.
Algebraik oddiy diffe
rensial tenglamalar tizimi
92
Konstruktorlik
(komutatsiyali,
montajli
masalalar)
IS, TEZ kristallari
Graflar, regression teng
lamalar
Texnologik
Texnologik jarayonlar
Graflar, regression teng
lamalar
tenglamalar sistemalari orqali tasvirlanadi. ALS larda bu
tenglamalar sonli uslublar orqali yechiladi. Bunday modellar
algoritmik modellar deyiladi. Ko‘pincha alohida elementlar va
murakkab bo‘lmagan obyektlarga mos keluvchi tenglamalar
sistemasini umumiy hollarda yechish, chiquvchi, ichki va tashqi
parametrlaming o ‘zaro bog‘liqligini analitik ko‘rinishda ko‘rsatish
mumkin.
Bunday natijalar analitik modellar deb ataladi. Algoritmik
modellaming xususiy hollarda imitatsion modellar deb atash mum
kin. Imitatsion model bu obyektning ishlash jarayonini imitatsiya
qiluvchi algoritm hisoblanadi, ya’ni fazoviy o ‘zgaruvchilami vaqt
bo‘yicha bog‘liqligini, obyekt kirishlariga b o ig a n turli ta’sirlami
hisoblovchi algoritm hisoblanadi.
Loyihalashning har bir iyerarxik darajasida loyihalash obyekti va
uning elementlarining modellari mavjud bo‘ladi. Obyektni shu
iyerarxik darajada izohlash darajasiga qarab modellar to‘la
modellarga va makromodellarga bo‘linadi. To‘la model deb, ele-
mentning hamma modellarini umumiy tizimga birlashtirib hosil
qilingan modelga aytiladi. Makromodel esa, to‘la modelning
bo‘laklanishidan hosil qilinadi. Makromodel obyektning ichki
holatini ifodalaydi.
Modelni tasvirlash uchun ishlatiladigan matematik apparat
xarakteriga bog‘liq holda ham matematik modellar bir qancha
sinflarga boiinadi. Masalan, tenglamalar tizimining chiziqli va
chiziqli emasligiga qarab modellar chiziqli, chiziqli bo‘lmagan
bo‘lishi
mumkin.
Modellarda
uchraydigan
o ‘zgaruvchilar
xarakteriga qarab uzluksiz va diskret modellar mavjud. Diskret
modellaming xususiy hollari bo‘lib, buleva (ikkilikli), uchlikli,
beshlikli modellar hisoblanadi. Modelda obyekt parametrlarining
93
ehtimollik xarakterining tasvirlanishiga qarab modellar statik va
determinirlashgan modellarga bo‘linadi.
G raf ko‘rinishidagi modellami toplogik modellar, jadval va
matritsa ko‘rinishidagi modellami esa jadvalli modellar deyiladi.
