K IR ISH
Yangi texnik vositalami ishlab chiqarishdagi ulkan o ‘zgarishlar,
zamonaviy radioelektronika vositalami ishlab chiqarish, fan
texnikaning ilgarilab ketishi, katta-katta loyihalash ishlarini baja-
rishni taqozo etadi. Loyihaning sifatiga va bajarilish muddatiga
bo‘lgan talab, loyihalash obyektlarining murakkablashib borishi,
ularda bajariladigan funksiyalarning muhimligiga qarab,
loyihalash
jarayonidagi eng muhim aspektlaridan biri hisoblanadi. Bu talabni
qondirish, loyihalovchilarning sonini oshirish yo‘li bilan hal qilinib
bo'lmaydigan muammo bo‘lib, uni faqat loyihalash ishlarida
hisoblash texnikasi vositalaridan imkoni boricha keng foydalanish
bilan, loyihalash protseduralarini avtomatlashtirish y o ‘li bilan hal
qilish mumkin hisoblanadi.
Loyihalashni avtomatlashtirishdan maqsad - loyihalash sifatini
oshirish, loyihalash jarayoniga ketadigan sarf-xarajatlami kamay-
tirish, loyihalash vaqtini qisqartirish,
loyihalash ishi bilan band
bo‘lgan muhandis - texnik xodimlar sonini o ‘sib borishini bartaraf
qilish, ulami ishlab chiqarish faoliyatlarini samarasini yanada
oshirishdan iboratdir. Biroq hamma hollarda ham, loyihalashning
oddiy usulidan, avtomatlashtirish usuliga o ‘tilganda, yuqorida qayd
qilingan barcha maqsadlar, bir vaqtda hal qilinavermaydi. Masalan,
ko‘p hollarda loyihalash jarayonini, mahsulot sifatiga e ’tibor
bermay tezlashtiriladi, ko‘p
hollarda esa, mahsulot sifati oshiril-
ganda materallarga ketadigan sarf - xarajatlar oshib ketishi kuza-
tiladi. Lekin bunday kamchiliklarga qaramay, loyihalashni avto
matlashtirish loyihalash jarayoniga sarf qilinadigan vaqt miqdorini
sezilarli qisqartiradi. Turli stanoklarda mahsulot ishlab chiqarishni
avtomatlashtirish esa, ishlab chiqarish hajmiga, yiliga sezilarli ta’sir
ko‘rsatib, loyihalovchining ishlab chiqarish faoliyatini 5-10 maro-
tabaga oshiradi. Umuman, hozirgi yangi radioelektronika vosita-
larini loyihalash jarayonlarini avtomatlashtirish sistemalarisiz
tasavvur etish mumkin emas. Shuning
uchun radiosanoat ama-
liyotida, turli REAlari vositalarini loyihalashda avtomatlashtirilgan
3
loyihalash sistemalarini qo‘llash va bunday sistemalardan foyda-
lanuvchi mutaxassislami tayyorlash masalasi juda dolzarb muammo
hisoblanadi.
Ushbu o ‘quv qo‘llanmaning asosiy maqsadi talabalarni REAlari-
ni avtomatlashtirilgan loyihalash sistemalari bilan tanishtirish,
ularga radioelektron apparatlar qurilmalari va elementlarining
sistemotexnik, sxemotexnik va konstruktorlik loyihalash masala-
larini yechish jarayonini modellashtirish,
radiotexnik sistemalarni,
qurilmalarni va ulami konstruksiyalarini modellashtirish uslublarini
o ‘rgatish
hamda
loyihalash jarayoniga
qo‘llash,
loyihalash
yechimlarini optimallash, loyihalash masalalarini yechishga zamo-
naviy kompyuter dasturiy ta ’minotini qo‘llash va ular yordamida
loyihalash ishlarini bajarish uchun ko‘nikmalar hosil qilishga
m o'ljallangan.
Hozirgi davrda turli ishlab chiqarish tashkilotlarida minglab
avtomatlashtirilgan
loyihalash
sistemalari
ishlatilmoqda.
Bu
sistemalar ishlab chiqarishda loyihalash jarayonlarini,
texnologik
jarayonlam i, loyihalashning konstruktorlik va ilmiy tekshirish
bosqichlarini amalga oshirish jarayonlarini bajarishni boshqarib,
muhandis-texnik xodimlami og‘ir mehnatlarini yengillashtirishga va
ishlab chiqarish samaradorligini oshirishga sezilarli ta’sir etmoqda.
Loyihalashni avtomatlashtirish, mustaqil ilmiy-texnik yo‘nalish
qilib ajratish, avtomatlashtirilgan loyihalash jarayonlari bilan
avtomatlashtirilmagan loyihalash jarayonlari orasidagi sezilarli
farqlami kuzatish davomida yaqqol namoyon bo‘ladi. Loyihalashni
avtomatlashtirish
predmeti b o iib ,
loyihalash
protseduralarini
shakllantirish, loyihalash jarayonlarini strukturalashtirish va ulami
turlash, loyihalash masalalarini yechish algoritmlari, uslublari
modellarini yaratish, dasturlar yozish, m a’lumotlar bankini tashkil
qilish va ulami yagona loyihalash tizimiga birlashtirishdan iboratdir.
4
