|
Kompyuter texnologiyalaridan foydalanishning afzalligi
|
| bet | 4/12 | | Sana | 26.12.2023 | | Hajmi | 0,97 Mb. | | #128458 |
Bog'liq Saodat 1.3. Kompyuter texnologiyalaridan foydalanishning afzalligi
Kompyuter ta’limining yuqori bosqichda rivojlanishi o‘quv jarayoni aktivizatsiyasining perspektivniy yo‘nalishlaridan biri hisoblanadi [1].
Rossiyani tuzishda Kontseptsiyey modernizatsiyasini qabul qilish bilan muvofiq ravishda pedagogik tuzilmalar programmasi modernizatsiyasi 2010 – yilgacha ishlab chiqilgandi, 18.02.03 yilda Rossiyani tuzishda Min kollegiyalari ma’qul deb topilgan.
Pedagogik tuzish modernizatsiyasi – effektniy mexanizmlar yaratishga, Rossiya modernizatsiyasini amalga oshirish shartlariga to‘laligicha rozi bo‘lgan. Pedagogik modernizatsiya natijalari tayyor sistemada turishi kerak, pedagog kadrlar jamiyatida javoblarni talab qiladi. Bu programmalar ramkasida ko‘p ishlab chiqarishning informatizatsiyalar tuzish bilan to‘g‘ri aloqasini ko‘rish mumkin:
Pedagoglar ta’limini tuzish jarayonida informatsiyalar va kommunikatsion texnologiyalardan foydalanish;
Mutaxassis va pedagogik yo‘nalishlar uchun elektronikada sonlarni olib kelish (federalniy), ilmiy-metodik adabiyotlarni federalniy komplektini yaratishi. Pedagogik modernizatsiyalar programmasining keyingi qismi yutuqlarga yo‘naltirilgan bo‘lib, kompleks tadbirlarni o‘tkazish nazarda tutilgan:
Kompyuter texnologiyalari va informatsiyalarining metodik ta’limi va zamonaviy shakllarini o‘rganish, yangi metdoning natijalarini baholash.
Zamon talabidagi pedagogik o‘quv binolariga texnicheskiy-materiallar bazasi va resurslarini yetkazib berish; pedagogik o‘quv binolari uchun to‘laligicha kompyuter va jihozlar o‘rnatish [12].
Zamonaviy informatsiyalar texnologiyasi noan’anaviy tarixiy informatsiya uchun yengil tushunarli ta’limni ochdi, mustaqil ishlarning effektivligi oshdi, har xil malakalarga ega bo‘lish va mustahkamlash ijodiy ishlar uchun yangi imkoniyatlar yaratib berdi [13]. Kompyuter texnologiyalari ta’lim usullari va ko‘pfikrli metodlarida katta imkoniyatlarni ochdi.
Informatizatsiya ta’limi 1 – navbatda pedagogik muammoni yechishga imkon berishi kerak.
Pedagogik xodimlarga avtoritarnoy maktablardan informatizatsiyalar keltirishga imkon beradi, agar o‘quvchi va o‘qituvchi informatison resurslarga munosabati to‘g‘ri yo‘naltirilsa, bunda o‘qituvchining roli sheriklar oldida yetakchi turadi.
Ayniqsa mediatsentr va mediatekada almashtirishlarning shunday o‘zaro harakatlarini ta’minlashdagi roli maktab kutubxonalarida bajarilishi kerak. Informatsiya tasvirlarining keyingi jarayonida sotsial qatorlarni ko‘rsatish karak. Dars jarayonida informatsionnix texnologiyalardan foydalanishning o‘zining roli mavjud, sistemaga o‘quvchi va o‘qituvchi o‘rnatilgan ya’ni “information-texnologiyalar sohasi – o‘qituvchi-o‘quvchi” ga ega. O‘qituvchi va o‘quvchi orasida informatsion texnologiyalar sohasini uzatish bo‘laklari oson emas. Vositalarni almashtirish va metodlar ta’limi dars faoliyatining mazmunini o‘zgartirishga olib keltirildi. Hamma mustaqil va ijodiy ta’limga individual o‘tishning amalga oshishiga imkon berdi.
Endi o‘qituvchilar faoliyati mazmuni o‘zgaradi. O‘qituvcilar oddiy “reproduktorniy” bilimlarni yangi texnologiyalar sohasida qayta ishlovchilarning o‘rnatilishini to‘xtatgan bo‘ladilar, bir tomondan ularning ijodiy aktivligi oshadi, bir-biri bilan texnologik va metodik tayyorgarliklarning yuqori darajalarini almashinishadi [14].
Umuman olganda, aynan yangi texnikani o‘rganish paytida maksimal foydalanish imkonini berdi. Bundan effektivnost ta’limining hammasidan oldinligi (ilgariligi) ko‘rinadi [15].
Materiallarni uzatish tartibli bo‘lishi kerak, bu ta’limda qatnashuvchilar hamma sistemalarni bilishi, amallarni bajarib bilishi kerak. Informatsion texnologiyalar sohasi yoki ularning (ixtiyoriy) guruhlarida ishlash bo‘limlari, o‘qituvchilar didaktik yutuqlari uchun imkoniyatlar beradi [16]. Bunday qaraganda kompyuter metadologiyalarini birinchi navbatda hamma dars faoliyati turlarini integratsiya faoliyatiga tayyorlaydi.
Didaktik asosiy printsiplar sifatida an’anaviy hisoblanadi va printsiplarning sistematik ketma-ketligi, invidual xosligi va hisoblarning o‘sishi, o‘rganuvchining ongli ravishda aktivligi, tushinishlari va yuborish ko‘rsatmalari sanaladi. Nazariya va amaliyot aloqalarining ilmiy printsiplari ta’lim va tarbiya asosida keltiriladi. Yangi informatsion texnologiyalarini ko‘rish nuqtalari bilan tasdiqlaymiz. An’anaviy metodlarni o‘qitishda, ko‘rsatmali printsiplardan foydalanishga intiladilar. Lekin qiyinligini biladi, asosiysi – ijodiy bilimlardan foydalanish imkoniyati tartibli.
Informatsion texnologiyalar dasturida, bevosita ajoyib qonunlar mohiyatini va o‘ziga tanish qonunlarni yashirin ifodalashning prinsipial yangi imkoniyatlarini beradi. Hozirgi vaqtda fizika, kimyo va boshqa sohalarda turli xil aktiv elektronik viualizatorlar olib keltirildi. Shunday qilib bevosita ajoyib xossalar uchun ko‘plab ko‘rsatmalar ifodalashimiz mumkin, lekin unda mavhum qonunlar va modellar ifodalanadi [15, 16].
Zamonaviy informatsiyalar texnologiyalardan foydalanish mustahkam texnik vositalar sohasi – televizor, video – audio – magnitafon, dia – va slayd – proyektori, kodoskoplar va kinoustanovkalarni to‘liq egallashga imkon beradi. Jadvaldan foydalanish hamma audio va video kassetalarning mohiyatini kompyuter xotirasida saqlash va raqamlarni formatlashga oson olib kelish mumkin[17].
Programmo pedagogik ta’limdan foydalanish natijasida individualizatsiya jarayoni sohasi vositalari kelib chiqadi. Har bir o‘quvchi ajoyib individual imkoniyatlarni o‘ziga muvofiq ravishda, materialni o‘z rejasi bo‘yicha yig‘ishi mumkin. Tushunuvchi va uzatuvchi printsiplarini tuzishda materialni o‘rganish qiyinlik darajasi endi oson bo‘ladi, lekin bunday paytda o‘ziga o‘zlashtirish uchun kuch va aqliy kuchlanish talab qiladi. Bu muhim didaktik printsiplarni an’anaviy metodlar sohasida amalga oshirisg juda qiyin. Yangi informatsion texnologiyalarga kirish. Kompyuter yordami bilan sifatli bilimlarga to‘ldirish tezligi tayyorlashda o‘rganuvchilar bilan dialoglar differentsirovat qilish mumkin. Zamonaviy programmalar murakkabligi oshib boruvchi masalalarni genirirovat qilishga imkon beradi. Bunday programmalar bilan ishlashda, o‘quvchi o‘zining masalalarida undan aqliy kuchlanish talab etuvchi motivatsiyalar kerak bo‘ladi. O‘quvchi dars jarayonida subyektlarni ko‘rsatadi va onglilik, aktivlik printsiplari talab qilinadi. Aynan yangi texnika eng yetuk, o‘z-o‘zini tuzish g‘oyalarini amalga oshirish imkoniyatini beradi. Jarayonlarni tuzishda mativirovanno tezligi qilinadi, tushuntiriladi va o‘tkaziladi. Shunday qilib, yangi informatsion texnologiyalar an’anaviy didaktik printsiplar analizida ko‘rsatiladi, ularni to‘laligicha amalga oshirish uchun shartlar tuziladi [11, 15]
Avvalgi aytilganlardan keyingilarni tuzish mumkin:
Kompyuter informatsion texnologiyasi bu – uning rivojlanish jarayonida odam harakat vositalari shakllari va metodlari yig‘indisi. O‘rganuvchilar tuzish mohiyati fundamentida ularga nisbatan kerakli texnologiyalar quradilar. U adekvatnix usullardan foydalanib, kompyuter texnikalariga o‘rnatishni ko‘rsatadi.
Kompyuter texnologiyalarida taklif qilingan material ko‘rsatmalari eng yuqori darajadagi sifatlarni qo‘lga kiritish imkonini beradi, ta’lim jarayonida turli xil mashqlarni kiritish ko‘p imkoniyatlarni kengaytiradi, uning dinamizmini oshishini muvaffaqlashtiradi, oxirida asosiy bo‘lmagan ozgina yutuqlarni ko‘ramiz. Protsessual ta’lim sohalari – materiallarni o‘rganishda ijobiy aloqalarni ifodalaydi.
Kompyuter yordami bilan ma’lumotlarni o‘zlashtirish, qayta ishlash, aql tugallanganliklari bilan aloqalar kritik fikrlashning rivojlanish imkonini beradi [18, 19]
Ravshanki kompyuter texnologiyalaridan foydalanish qisqa vaqtda ma’lumotlarning operativligi, ko‘rsatmalari va sig‘imini ta’minlaydi.
|
| |
