Amaliy audit

№	Hujjatning nomi	Qaysi idora va qachon qabul qilingan
1. O’zbekiston Respublikasining Qonunlari
1	O’zbekiston Respublikasining “Buxgalteriya hisobi to’g’risida”gi Qonuni	O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi 30.08.1996
2	O’zbekiston Respublikasining “Auditorlik faoliyati to’g’risida”gi Qonuni	O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi 26.05.2000
3	O’zbekiston Respublikasining “Qimmatli qog’ozlar bozori to’g’risida”gi Qonuni	O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi 22.07.2008
4	O’zbekiston Respublikasining “Aktsiyadorlik jamiyatlari va aktsiyadorlarning huquqlarini himoya qilish to’g’risida”gi Qonuni (yangi tahriri)	O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi 06.05.2014
2. O’zbekiston Respublikasining Kodekslari
5.	O’zbekiston Respublikasining Soliq kodeksi	01.01.2008
6.	O’zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi	1995-1996
7.	O’zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi	01.04.1996
8.	O’zbekiston Respublikasining Bojxona kodeksi	01.01.1998
9.	O’zbekiston Respublikasining Byudjet kodeksi	01.01.2014
3. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmonlari
10	O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “Aktsiyadorlik jamiyatlarida korporativ boshqaruvning zamonaviy metodlarini qo’llash chora- tadbirlari to’g’risida”gi Farmoni	24.04.2015 yil PF-4720-sonli O’zbekiston Respublikasining Farmoni
4. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari, farmoyishlari
11	“Mahsulot (ishlar, xizmatlar)ni ishlab chiqarish va sotish xarajatlari tarkibi hamda moliyaviy natijalarni shakllantirish tartibi to’g’risidagi Nizomni tasdiqlash haqida”	05.02.1999 yil 54-sonli Vazirlar Mahkamasining qarori
5. Buxgalteriya hisobi milliy standartlari
12	BHMS №1 “Hisob siyosati va moliyaviy hisobot”	14.08.1998 yil 54-son bilan Adliya vazirligida ro’yxatga olingan
13	BHMS №2 “Asosiy xo’jalik faoliyatidan tushgan daromadlar ”	26.08.1998y. 483-son AV
14	BHMS № 4 “Tovar-moddiy zaxiralar”	17.07.2006y. 1595-son AV
15	BHMS №9 “Pul oqimlari to’g’risidagi hisobot”	04.11.1998y. 519-son AV
16	BHMS №12 “Moliyaviy investitsiyalar hisobi”	16.01.1999y. 596-son AV
17	BHMS №15 “Buxgalteriya balansi”	20.03.2003y. 1226-son AV
18	BHMS №17 “Kapital qurilishga oid pudrat shaptnomalari”	23.12.1998y. 579-son AV
19	BHMS №19 “Inventarizatsiyani tashkil etish va o’tkazish”	02.11.1999y. 833-son AV
20	BHMS №21 “Xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning moliyaviy xo’jalik faoliyati buxgalteriya hisobi schyotlar rejasi va uni qo’llash bo’yicha yo’riqnoma”	23.10.2002y. 1181-son AV
21	BHMS №22 “Chet el valyutasida ifodalangan aktivlar va majburiyatlar hisobi”	21.05.2004y. 1364-son AV
22	BHMS №23 “Qayta tashkil etishni amalga oshirishda moliyaviy hisobotni shakllantirish”	27.06.2005y. 1484-son AV
6. Nizomlar
23	Choraklik va yillik moliyaviy hisobotlarni taqdim etish muddatlari to’g’risidagi Nizom	03.07.2000y. 942-son AV
24	Moliyaviy hisobot shakllari va ularni to’ldirish bo’yicha qoidalar	24.01.2003y. 1209-son AV
25	Buxgalteriya hisobida hujjatlar va hujjatlar aylanuvi to’g’risidagi Nizom	20.01.2004y. 1297-son AV
26	Inventarizatsiya jarayonida aniqlangan mol-mulk kamomadi va ortiqchasining buxgalteriya hisobi va soliqqa tortish tartibi to’g’risidagi Nizom	06.04.2004y. 1334-son AV
27	Yuridik shaxslarga soliqlar, bojxona va majburiy to’lovlarni byudjetga to’lash bo’yicha berilgan imtiyozlarni rasmiylashtirish hamda buxgalteriya hisobida aks ettirish tartibi to’g’risidagi Nizom	02.04.2005y. 1463-son AV

“PUL MABLAG’LARI HARAKATI BILAN

Ko’rsatkichlar nomi	schyotlar raqami	Moliyaviy hisobot shakllaridagi ko’rsatkichlar
		1-shakl	2-shakl
		satr raqami
1	2	3	4
kassadagi pul mablag’lari	5000	330	010-040
hisob kitob schyotidagi pul mablag’lari	5100	340	010-040
chet el valyutasidagi pul mablag’lari	5200	350	250-280
Bankdagi maxsus schyotlardagi pul mablag’lar	5500	360
Pul ekvivalentlari	5600	360
Yuldagi pul mablag’lari (o’tkazmalari)	5700	360

“PUL MABLAG’LARI HARAKATI BILAN

ATAMANING O’ZBEK TILIDA NOMLANISHI	ATAMANING INGLIZ TILIDA NOMLANISHI	ATAMANING RUS TILIDA NOMLANISHI	ATAMANING MA’NOSI
Uzoq muddatli majdburiyatlar	long term duties	Долгосрочные обязательства	Uzoq muddatli majdburiyatlar – uzoq muddatli majburiyatlar korxonaning bir yildan ortiq (12 oydan ko’p bo’lgan) bo’lgan muddatda to’lanishi lozim bo’lgan qarzidir. Uzoq muddatli majburiyatlar o’z ichiga obligatsiyalar va ipoteka qarzlarini oladi. Uzoq muddatli majburiyatlarning murakkabroq turi ta’minlangan ipoteka obligatsiyasi, qaytarib sotib olish huquqi, moliyaviy fyucherslar, derivativlar, optsion va rejalashtirilmagan boshqa moliyaviy instrumentlardir.
Favqulodda zararlar	Extraordinary losses	Чрезвычайные убытки	Favqulodda zararlar – bu xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning odatdagi faoliyatidan chetga chiquvchi hodisalar yoki muomalalar natijasida vujudga keladigan va ro’y berishi kutilmagan odatdan tashqari xarajatlardir.
Moliyaviy faoliyatdan olingan daromadlar	Income from financial activity	Доходы от финансовой деятельности	Tekshirilayotgan mijoz-korxonaning olingan royaltilar va kapital transferti, O’zbekiston Respublikasi hududida va uning tashqarisida boshqa xo’jalik yurituvchi sub’ektlar faoliyatida ulush qo’shgan holda qatnashishdan olingan daromad, aktsiyalar bo’yicha dividendlar va obligatsiyalar hamda xo’jalik yurituvchi sub’ektga tegishli qimmatli qog’ozlar bo’yicha daromadlari, mulkni uzoq muddatli ijaraga berishdan olingan daromadlar (lizing to’lovini olish)i, valyuta schyotlari, shuningdek chet el valyutalaridagi muomalalar bo’yicha ijobiy kurs tafovutlari, sarflangan (qimmatli qog’ozlarga, sho’’ba korxonalarga va hokazolarga) mablag’larni qayta baholashdan olingan daromadlari va moliyaviy faoliyatdan olingan boshqa daromadlarining jami yig’indisi tushuniladi
Favqulodda foyda	Extraordinary gain	Чрезвычайные прибыль	Tekshirilayotgan mijoz-korxonaning favqulodda foyda moddalari – bu ko’zda tutilmagan, tasodifiy tusga ega bo’lgan hodisa yoki xo’jalik yurituvchi sub’ektning odatdagi faoliyat doirasidan chetga chiqadigan tusdagi muomalalar natijasida paydo bo’ladigan va olinishi kutilmagan foydasidir.
Moliyaviy faoliyat	Financial operating	Финансовые расходы	Tekshirilayotgan mijoz-korxonaningmoliyaviy faoliyat bo’yicha xarajatlari

bo’yicha xarajatlar	expenses		deganda O’zbekiston Respublikasi Markaziy Banki tomonidan belgilangan hisob stavkalari darajasida va ulardan ortiqcha olingan qisqa muddatli hamda uzoq muddatli kreditlar bo’yicha, shu jumladan to’lov muddati o’tgan va uzaytirilgan ssudalar bo’ycha to’lovlar, mulkni uzoq muddatli ijaraga olish (lizing) bo’yicha foizlarni to’lash xarajatlari, chet el valyutasi bilan muomalalarga doir salbiy kurs tafovutlari bo’yicha zararlar, sarflangan (qimmatli qog’ozlarga, sho’’ba korxonalarga va hokazolarga) mablag’larni qayta baholashdan ko’rilgan zararlar, o’z qimmatli qog’ozlarini chiqarish va tarqatish bilan bog’liq xarajatlarining jami yig’indisi tushuniladi
Nazorat amallari	Control activities	Контрольные действия	Nazorat amallari - korxona xodimlari tomonidan bajariladigan maxsus tekshiruvlar.
Nazorat muhiti	Control environment	Контроль окружающей обстановки	Nazorat muhiti - korxonada ichki nazorat uchun qulay bo’lgan o’zaro xizmat munosabatlarini aniqlaydigan belgilar yig’indisidir;
Riskni baholash	Risk assessment	Оценка риска	Riskni baholash — Tadbirkorlik sub’ekti va uning faoliyati muhitini, jumladan, ichki nazoratini tushunish, firibgarlik yoki xato sababli muhim buzib ko’rsatish riskini moliyaviy hisobot va taqdimnomalar darajalarida aniqlash va baholash uchun bajariladigan audit tartib-taomillardir.
Auditorlik riski	Audit risk	Аудиторский риск	Auditorlik riski – bu auditorlik tekshiruvi natijalari bo’yicha auditorlar tomonidan sub’ektiv aniqla-nadigan, moliyaviy hisobotda, uning ishonchliligi tasdiq- langanidan so’ng xatolar mavjudligini tan olish yoki moliyaviy hisobotda bunday kamchiliklar haqiqatan ham yo’q bo’lgan- da, unda kamchiliklar mavjud deb tan olinish ehtimolidir.
Nazorat riski	Control risk	Конрольный риск	Nazorat riski – bu korxonaning mavjud va muntazam qo’llanilib kelinayotgan buxgalterlik hisobi tizimi va ichki nazorat tizimi vositalari alohida-alohida yoki birgalikda jiddiy ahamiyat-ga ega bo’lgan kamchiliklarni o’z vaqtida aniqlay olmaslik va tuzata olmaslik (yoki bunday kamchiliklar vujudga kelishining oldini olish) ehtimolining auditor tomonidansub’ektiv tarzda aniqlangan ko’rsatkichdir.