|
Kapitalni shakllantirish va to’lov tsikli auditi
|
| bet | 141/211 | | Sana | 18.05.2024 | | Hajmi | 13,28 Mb. | | #242509 |
Bog'liq Amaliy auditKapitalni shakllantirish va to’lov tsikli auditi
Qurilish kompaniyasining mijozi buxgalteriya hisobini bajarish uchun foiz metodidan foydalangan holda daromadlarni tan olish bilan qurilish borasida uzoq muddatli shartnomalar tuzdi.bankdan qarz mablag’lariga ega bo’lgan o’z operatsiyalarini moliyalashtirish uchun u uzoq muddatli shatnomalardan deloratsiyalangan daromadlarga bog’liq holda krelit bo’yicha cheklangan shartlarga rozi bo’ldi. Buxgalteriya hisobi uchun bajalirishi foizili metod
boshqalari bilan bir qatorda aniq belgilangan me’yoriy atamalar bilan kelishuvni talab qiladi. Shartnomalarni tugallashga xarajatlarni baholashning ishonchli metodi shuningdek, ma’lum bo’lgunga qadar yo’qotishlarni tan olishdir. Audit tarkibidagi tajribali auditorlar bugungi kunda hamma loyihalar uchun shartnomalar tugallanmagan. Bugungi kunda qilingan sinov xarajatlarini shartnomalarning yakuniy daromadliligiga, shu jumladan, ularni rahbariyat bilan muhokama qilinishiga ko’ra baholaydi. Audit yakunlanishiga foiz ostida beriladigan daromadlarning sezilarli qismi qilingan xarajatlar bo’yicha o’tadi. Joriy yilda boshqaruv sohasidagi hisobotlar hamda loyihalar foydaga olib kelishini ko’rsatadi. Har bir loyiha uchun alohida grafiklar bo’lib, ular loyihadan hisoblanuvchi umumiy daromadni joriy davrda qilingan harajatlarni, bugungi kunda qilingan harajatlarni, harajatlarning umumiy summalari bahosini ko’rsatadi, yakunlash foizlari va foyda joriy davrda tan olinadi. Auditorlar har bir loyihani rahbariyat bilan muhokama qiladi, grafikni saqlab qolish uchun audit testlarini o’tkazadi va daromadlar, xarajatlar va foyda asosliy bayon qilinganligi haqida hulosaga kelishadi. Auditor daromadlarni xabar qilish bilan qurilish kompaniyasini bank bilan kredit kelishuvlari bo’yicha ayrim cheklanuvchi shartlarni qanoatlantirish imkonini beradi. Aslida esa, mijoz o’zining asosiy loyihalaridan birida sezilarli yo’qotishga uchraydi. Mijoz tiklash ishlarini bajarish uchun subpudratchi yonlagan, lekin dastlabki shartnomada stavkani ko’rsatmagan. Subpudratchi qayta muhokama qilishda mijoz subpudratchi bilan shartnoma tuzdi va ish uchun bajarilmagunicha haq to’lanmaydi va auditorlik tekshurivi yakunlanganidan so’ng qo’shimcha ishlar bilan bog’liq yozuvlar bo’yicha yo’qotishlarni bartaraf etishga urinib ko’riladi. Boshqaruv auditorlaridan subpudratchining schyot-fakturalarini yashiradi, chunki ular olib bo’lingan. Keyingi yil davomida rahbariyat bu yo’qotishlarni tan oladi, shuningdek, schyot-fakturalarni ham ko’rsatadi, chunki ushbu yil davomida qilingan “kutilmagan” xarajatlar paydo bo’ldi, demak, o’tgan yil bayonnomasi to’g’ri bo’lgan va bank bilan kredit shartnomalari bo’yicha hamma shartlar qanoatlantirilgan. Firibgarlikka oid xatoliklar bir necha yildan keyin aniqlandi, bunda mijoz bankrot (kasod)ga uchragan firma CPA bankni bir xil bo’lmagan tekshiruvlarni bajartirgani uchun sudga bergan edi. Firma oxir-oqibat javobgar bo’lmaydi ,faqat uni himoya qiluvchi audit uzoq davom etuvchi vaqt va katta miqdordagi pul o’tgazmalaridan kiyin(bu hol yuz beradi).
Transzaksiyaning yakuniy qismida biz foiz qarzlari,o’z kapitali va kapitalni to’lash hisobiga kapital resurslarini sotib olishga taaluqli kapitalni sotib olish va tsikli yopishni muhokama qilamiz.Bu tsikl foizlarni va dividentlarni to’lashni ham o’z ichiga oladi.Kapitalni sotib olish va tsiklni to’lashga oladi. Kapitalni sotib olish va tsiklni to’lashning to’rtta xarakterestikasi ushbu schetlar auditiga ta’sir etadi:
Unchalik katta bo’lmagan bitimlar schet balansidaga ta’sir qiladi,lekin har bir bitim qisman o’ta moddiy .Masalan, obligatsiyalar ko’pgina kompaniyalarda beriladi, biroq obligatsiyalar chiqarish hajmi qoidaga ko’ra katta. Uning miqdori uni auditorlik uchun umumiy qilib qo’yadi. Tsiklda yil davomida balans schetlari varaqlari tekshiruvining bir qismi sifatida o’tuvchi har bir transzaktsiyani tekshirish uchun. Tsikldagi ko’pchilik hisob yozuvlari uchun audit grafigi har bir
schetning qboshlang’ich saldosini, yil davomida o’tgan har bir bitimni va davr ohiriga qoldiqni o’z ichiga oladi.
Bir tranzaktsiyaning istisnosi yoki xatoliklari jiddiy bo’lishi mumkin. Natijada, auditorning ushbu schetlar auditi sohasidagi asosiy e’tibori (urg’usi) balans auditining to’liqligi va ishonchliligi bilan bog’liq maqsadlariga qaratiladi.
mijozning obxekti va aktsiyalar, boligatsiyalar yoki mulkchilikning shunga o’xshash hujjatlari orasida huquqiy munosabatlar bo’ladi. Mijozdagi holatlarni ochib berish bobining ko’rsatishiga, auditor mijoz qarziy yoki ulushli kelishuvlarini bajardimi degan savolga vaziyatni to’g’irlab ketishi lozim. Tsiklda operatsiyalar va summalarni tekshirishda auditor moliyaviy hisobotlarga ta’sir etuvchi jiddiy huquqiy talablar bajarilganligi va bir xilda taqdim etilib, hisobotlarda ochib berilganligi borasida o’ta ehtiyotkor bo’lishi kerak.
Foiz schetlari, dvidendlar, qarz va kapitali orasida to’g’ridan to’g’ri (bevosita) aloqa mavjud. Qarz foizlarini tekshirishda auditorlar bir vaqtning o’zida tegishli foizli xarajatlarni va to’lovga foizlarni ham tekshirishlari kerak. Bu, shuningdek, o’z kapitali, dvidendlar, e’lon qilingan va tushunadigan dividendlar uchun ham maqbul.
Auditorlar mijoz biznesni va umuman, auditor riskini baholash protseduralari tarkibida bajariladigan tarmoqni ham o’rgana borib, kapital sotib olish borasidagi bitimlardan xabardor bo’ladilar. Bundan tashqari, davlat kompaniyalari yil davomida qo’shimcha qarzli va ulushli qimmatli qog’ozlar chiqarsa, SEC qoidasi mijozning qimmatli qog’ozlarni prospektga yangidan joylashtirishi bo’yicha qo’shilgan moliyaviy axborotlarni ko’rib chiqishini talab qiladi. Bunda auditorlar ko’pincha kapital sotib olish va tsiklni to’lashdagi schetlar saldosi va ochib berish operatsiyalari uchun auditorlik protseduralarni ishlab chiqishda hisobga olinishi kerak bo’ladigan kapital sotib olish faoliyati uchun biznes – risk muammolarini aniqlaydilar.
Tsikldagi schetlar Kompaniyaning kapital sotib olish va to’lovlar tsikli schetlari biznesning turlariga va uning operatsiyalari qanday moliyalashtirayotganiga bog’liq. Hamma korparatsiyalar ham kapital va taqsimlanmagan foydaga ega, lekin ulardan ayrimlari, shuningdek, imtiyozli aktsiyalarga, qo’shimcha to’lanadigan kapital va g’aznachilik aktsiyalariga ham ega. Boshqa tsikllarga o’xshab, naqd pullar ham tsiklda muhim schet hisoblanadi, chunki kapitalni sotib olish va to’lash pul schetlariga ta’sir qiladi. Kapital sotib olish va tsiklni to’lashning o’ziga xos tavsiflari auditorlar tsiklda schetlarni qanday tekshirishlariga ham ta’sir qiladi. Ushbu tsikl ko’pincha quyidagi schetlarni o’z ichiga oladi:
Schetlar bo’yicha qoldiqlar detallarini sinab ko’rishni loyixalashtirish
metodologiyasi ham kapitalni sotib olish va tsikl to’lovlaridagiga o’xshash, faqat boshqa schetlar bilan bajariladi. Masalan, to’lovga eslatma uchun balanslar detallarni sinovlarini belgilashda auditor ajralmas riskning o’tkazilgan xatolarni testlari natijalari va asosiy operatsiyalari sinash hamda analitik protseduralar natijalarini ko’rib chiqadi. Auditorlar uncha ahamiyatli bo’lmagan, past darajadagi xatoliklarni aniqlaydilar, chunki ularni schet balansi to’loviga veksellarga ta’sir etuvchi schet balanslari va operatsiyalar bo’yicha to’liq tekshirish mumkin. Shuningdek, past darajadagi ajralmas risk ham o’rnatiladi, chunki schetning to’g’ri qiymatini aniqlash oson. Auditorlar schetlar bo’yicha qoldiqlar to’lovlariga veksellar to’liqligi uchun hamda vekselni to’lovga ochish to’liqligi maqsadalari to’lovga veksel uchun cheklovlar garovi uchun o’ta tashvishlanadilar, masalan, chunki tsikl, odatda, bir necha operatsiyalardan tashkil topadi, asosiy operatsiyalarnisinash natijalari va risklar nazorati to’lovga veksellar kabi schetlar bo’yicha qoldiqlar detallarini sinashni loyihalashtirish uchun unchalik muhim hisoblanmaydi. Kapital sotib olish va to’lov tsiklidagi ko’pgina schetlar uchun audit protseduralarini yaxshiroq tushunishi uchun tipik biznes uchun muhim hisoblanuvchi ko’rsatiladigan schetlar ushbu bobga qo’shilgan. Keyingi bo’limlarda quyidagilarni ko’rib chiqiladi: 1) foizli moliyaviy kapitalni ko’rsatish uchun to’lovga veksellar va u bilan bog’lshiq foizli xarajatlar auditi; 2) schetlar haqqoniyligini ko’rsatish uchun nominal qiymatidan ortiqcha to’langan kapitallar, dividedlar va taqsimlanmagan foyda, oddiy aktsiyalari auditi.
Qarzdorliklar bo’yicha eslatmalar. Qarzdorliklar bo’yicha eslatmalar foizlar keltiradigan aktivlar bilan ta’minlanmaydigan yoki ta’minlanadigan bo’lishi mumkin bo’lgan kreditor oldidagi yuridik majburiyatlar. Qoidaga ko’ra, habardorlik bir oydan bir yilgacha muddatga beriladi, undan ortiq muddat mavjud emas. Eslatmalar turli xil maqsadlar uchun chiqariladi, ta’minlash sifatida mulkni garovga berish esa qimmatli qog’ozlar, debitorlik qarzdorligi zaxiralar va asosiy vositalar kabi aktivlarning keng spektirini o’z ichiga oladi. Obligatsiyalar bo’yicha asosiy va foiz to’lovlari kredit shartnomasi shartlariga mos holda o’tkazilishi kerak. Qisqa muddatli kreditlar uchun foiz to’lovlari muddatlari kredit olingandan keyingina boshlanadi. 90kundan yuqori kreditlar bo’yicha xabardorlik, foizlar bo’yicha har oylik yoki kvartal to’lovlari amalga oshirilishi talab qilinadi.
Veksellar schetlarida to’lovga va mos keluvchi to’lovlar tshlanishi uchun nazoratda foydalaniladigan hisob yozuvlari ko’rsatilgan. Auditorlar, odatda, auditning sotib olish va to’lov tsikli sifatida asosiy qarzlar va foizli to’lovlarni pul mablag’lari to’lovi jurnalida aks etadi. Ko’pchilik hollarda, ularning nisbatan kamligi tufayli operatsiyalar auditorning bitimlarni asosiy o’rganilishini o’rganish va nazorat qilish rejasiga kiritilmaydi. Shu tariqa, ushbu bitimlarni kapital sotib olish va tsikl to’lovining bir qismi sifatida tekshirish mumkin.
|
| |
