6.1-rasm. Рealizatsiya va daromad olish tsiklidagi schetlar
Яlpi realizatsiya Бankdagi
hajmi pullar
Сanoat va mijozlarni jalb etishga bog’liq holda schetlarning mohiyati o’zgarishi mumkin. Хizmat kursatish sohasi, o’tkazish(sotish, tarqatish) kompaniyalari va sug’urta kompaniyalarida xizmat ko’rsatish sohalari uchun schetlarning mohiyati va nomlanishida farqlar bor, lekin asasiy ma’no o’zicha
qoladi. Уshbu bobda materialarni tushunish uchun qarashlar tizimini ta’minlash biz ulgurji savdo bilan shug’ullanuvchi kompaniya bilan ish yuritamiz deb faraz qilamiz.
6.1-rasmda hisob ma’lumotlari realizatsiya va daromad olish tsikliga turli schetlar orqali oqib kelishi usullari ko’rsatilgan. Уshbu ma’lumotlar realizatsiya daromad olish tsiklida operatsiyalarning besh toifasi borligini ko’rsatadi:
Рealizatsiya;
Пul tushumlari;
Рealizatsiya bo’yicha qaytarish va chegirmalar;
Уmidsiz qarzdorliklar bo’yicha xarajatlar;
Уmidsiz qarzdorlar xarajatlarini baholash;
6.1-rasm, shuningdek naqd pulga sotishni istisno qilganda, har bir bitim va summalar yakuniy schetda balansning ikkita balansdan biriga debitorlik, balansiga ёki umidsiz schetlarga ёrdamlarga qo’yilgan. Сoddalashtirish uchun biz ichki nazorat naqd pullar uchun ham kreditga sotish uchun ham mavjudligini faraz qilamiz.
ЦИКЛДАГИ ФУНКЦИОНАЛ БОШҚАРУВ ВА У БИЛАН БОҒЛИҚ ҲУЖЖАТЛАР ВА ЁЗУВЛАР
Рealizatsiya tsiklida va daromad(tushum)larni olishda qarorlar qabul qilinadi va mulkchilik huquqini tovarlar va mijozlar xizmatlariga, bu tovar va xizmatlar realizatsiyaga kelib tushgandan keyin, berilishi haqida qaror qabul qilishida zarur(yuklash, tushurish, etkazib berish bo’yicha). Уshbu tsikl mijozni tegishli so’rab surishtirishdan boshlanadi, materiallarni ёki xizmatni debitorlik qarzlariga, oxir-oqibat, naqd pulga aylanishi bilan tugayi.
6.1-jadvalning uchinchi ustunida realizatsiya va tushum(daromad)larni olish tsikli uchun sakkizta ishga oid funktsiyalar ko’rsatiladi. Уlar realizatsiya va daromadlarni olish tsiklining besh toifasining ёzuvdagi har bir biznesda yuz beradi. “Иshga oid funktsiyalar” ostida savdani ёzish uchun dastlabki to’rtta jaraёn kuzatiladi, bitimlarning boshqa har qanday toifasi faqat bitta ishga oid funktsiyani o’z ichiga oladi. Уshbu sektsiyada biz ishga oid sakkizta funktsiyadan har birini ta’riflaymiz va 10.1-jadvalning to’rtinchi ustunida paydo bo’ladigan har bir funktsiya uchun tipik hujjatlar va hisobotlar ёzamiz. Аuditorlar nazorat riskini baholab, boshqaruv vositalariga va bitimning mustaqil testlariga testlarni loyihalashtirishlaridan oldin ular biznesdagi ishga oid funktsiyalar va ёzuvlarni tushunishlari lozim.
|
