|
Amir Temur va Temuriylar davri madaniyati va san’ati Reja
|
| bet | 7/9 | | Sana | 16.12.2023 | | Hajmi | 90.3 Kb. | | #120712 |
Bog'liq Amir Temur davrida Movaraunnahrda olib borilgan bunyodkorlik ishlari 3BOG‘I NAQSHI JAHON – bu Cho‘ponota tepaligining janubiy etaklarida bunyod etilgan bog‘. Ayrim tadqiqotchilar Bog‘i Naqshi Jahon Amir Temur qurdirgan dastlabki bog‘larning biri, deb hisoblaydilar. “Naqshi Jahon” so‘zi “dunyo bezagi” ma’nosini bildiradi. Mirzo Bobur yozadi: “(Temurbek) yana Pushtai Ko‘hak domanasida, Konigilning qora suyining ustidikim, bu suvni Obi Rahmat derlar, bir bog‘ solibtur, Naqshi Jahong‘a mavsum. Men ko‘rgan mahalda bu bog‘ buzulub erdi, oti besh qolmaydur edi” (ya’ni nomidan boshqa hech narsasi qolmagan edi).
BOG‘I DAVLATOBOD – bu Samarqand janubida, Termiz yo‘lining yoqasida, Bog‘i Dilkusho bilan Bog‘i Jahonnamo oralig‘ida barpo etilgan bog‘. Temuriylar davriga oid vaqf hujjatlariga ko‘ra, bog‘ Darg‘om arig‘i bilan Shovdor arig‘i yaqinida bo‘lgan. Harbiy yurishlardan qaytgan jahongir shu bog‘da tantanali marosimlar o‘tkazgan, elchilarni qabul qilgan. Xususan, Sharafiddin Ali Yazdiy “Zafarnoma” asarida Amir Temur 1399 yili Hindiston yurishidan qaytayotib, Bog‘i Jahonnomada orom olgandan so‘ng Davlatobod bog‘iga, u yerdan Bog‘i Dilkushoga kelganini hikoya qiladi. O‘.Alimovning yozishicha, bog‘dagi saroy baland tepalik ustida qurilgan bo‘lib, shimol tarafdan Darg‘om arig‘i hamda Samarqandning go‘zal manzaralari, janub tarafidan esa Qoratepa tog‘lari ko‘rinib turgan. Sharq tarafidan qishloqlar, g‘arb tomondan esa bepoyon dalalar o‘rab turgan.
BOG‘CHA – bu Samarqand shahrining ichida, amirzoda Muhammad Sulton
madrasasi va dahmasi (bu yer Go‘ri Mir deb ataladi) yonida barpo etilgan kichik bog‘. Sharafiddin Ali Yazdiy yozadi: “Olamni zabt etuvchi Sohibqiron Jahonnamo qasridan
saodat bilan otga minib, 807 yil muharram oyida (1404 yil iyulida) Samarqandda Bog‘i
Chinorga kelib qo‘ndi, u yerdan shahar ichiga kirdi va (marhum) baxtli shahzoda
Muhammad Sulton madrasasini kelib ko‘rib, (qabrni) ziyorat qilish rasmini ado etdi… Bu
yerda farmon chiqdiki, shahzodanig nurli qabri uchun uning himmat me’mori tomonidan
qurilgan madrasaga ulab bir gumbaz ko‘tarsinlar. Farmonga muvofiq xonaqoh
maydonining old tomonidan (madrasaning) janubiy suffasiga ulab, falak yanglig‘ bir
qubba bunyod ettilar, uning izorasini tillo va lojuvard bilan naqshlangan marmar
toshlardan ishladilar hamda mag‘rifatga cho‘milgur murdani qo‘yish uchun bir sardoba
kovladilar. So‘ngra xatmi Qur’on qilib, ojizu-ehtiyojmandlarga sadaqalar ulashib, barcha
rasm-rusumlarga rioya qilingan holda marhum shahzoda jasadini xonaqohning gumbazi
ostidan shu sardobaga ko‘chirdilar. Madrasa atrofida bo‘lgan bir nechta uyni buzib, jannat
misol bir bog‘cha yaratdilar…”
|
| |
