|
Amir Temur va Temuriylar davri madaniyati va san’ati Reja
|
| bet | 1/9 | | Sana | 16.12.2023 | | Hajmi | 90,3 Kb. | | #120712 |
Bog'liq Amir Temur davrida Movaraunnahrda olib borilgan bunyodkorlik ishlari 3
Amir Temur va Temuriylar davri madaniyati va san’ati
Reja:
Amir Temur davri madaniyati va uning asosiy xususiyati
Amir Temur tomonidan bunyod etilgan bo’g’lar va ularning tuzilishi
Oq Saroy binosining qurilishi.
Kirish
Dunyo ilmiy jamoatchiligining Amir Temur shaxsiga bo„lgan e‟tiborini hisobga olib, YUNESKO tomonidan Parijda “Temuriylar davrida ilm-fan, madaniyat va maorifning gullab yashnashi” haftaligi o’tkazildi. Bu tadbirlar samarasi o’laroq, Amir Temur hayoti va faoliyatiga oid yangi tadqiqotlar, manbalar ilmiy muomalaga kiritildi. Ta‟kidlaganidek: “bizning tariximizda Amir Temurday ulug’ siymo bor ekan, uning qoldirgan merosi, pandu o’gitlari bugungi hayotimizga hamohang ekan, oldimizda turgan bugungi muammolarni yechishda bizga qo’l kelayotgan ekan, bizning bu merosni o„rganmasdan, ta’riflamasdan, targ’ibot qilmasdan haqqimiz yo’q”. Mustaqillik yillarida Amir Temur shaxsi va davriga oid shu qadar ko’plab manbalar tarjimasi amalga oshirildi, tarixiy-ilmiy, ilmiy-ommabop adabiyotlar yaratildiki, bu ularni tarixshunoslik nuqtai nazaridan tizimlashtirish, ilmiy tahlil etish, yutuq va kamchiliklarini aniqlash zarurligini ko„rsatadi. Bu esa zamonaviy tarix fani uchun dolzarb hisoblandi.
Arxitekturada yangi uslub vujudga kelgan (masalan, Bayonqulixon maqbarasi). O‘sha davrning me’morchilik namunalari Shohi Zinda kompleksida saqlangan. Bu davrda me’morchilik rivojlanishiga Amir Temur va uning avlodlari o‘zlarining ulkan beqiyos hissalarini qo‘shgan.
O’rta Osiyo zaminida temuriylar davri ilm-fan, adabiyot, san’at sohlarida kamolot bosqichiga ko’tarildi. Тemuriylar davlatining qudrati ayniqsa me’morchilikda namoyon bo’ldi. Oqsaroy peshtoqida bitilgan «Qudratimizni ko’rmoq istasang-binolarimizga boq!» degan yozuv Тemur davlatining siyosiy vazifasini ham anglatar edi. Тemur davrida Movarounnahr shaharlari qurilishida istehkomlar, shoh ko’chalar, me’moriy majmualar keng ko’lam kasb etadi. Ilk o’rta asrlardagi shaharning asosiy qismi bo’lgan «Shahriston»dan ko’lam va mazmuni bilan farq qiluvchi «hisor» qurilishini Samarqand va Shahrisabzda kuzatish mumkin. Тemur davrida Kesh shahar qurilishi yakunlandi. «Hisor»ning janubi-g’arbida hukumat saroyi Oqsaroy va atrofida rabotlar, bog’-rog’lar qurildi.
Тemur saltanat poytaxti Samarqandni bezatishga alohida e’tibor berdi. Shaharda «Hisori», qal’a, ulug’vor inshoatlar va tillakor saroylar bunyod ettirdi. Samarqandga
kiraverishdagi Ko’hak tepaligida Cho’pon ota maqbarasi Ulug’bek davrida qurilgan1.
|
| |
