26
masala
u vey prinstipidir. Daolik falsafasining mana shu uch ta’limoti Xan asriga
kelib daoliknining shakllanishiga asos bo’ldi.
Milodiy II asrga kelib daolikda yangi sektalar paydo bo’ldi. Ulardan biri
"Taypindao" (buyuk tenglik ta’limoti) bo’lib, uning asoschisi Chjan Stzue
hisoblanadi. U xalq orasida sehr-jodu orqali barcha kasalliklarni tuzatuvchi hamda
kishi umrini uzaytiruvchi shaxs sifatida shuhrat topdi. Uning atrofiga ko’plab
odamlar yig’ildilar. Chjan Stzue odamlarni 36 jangovor guruhga bo’lgan. Katta
guruhlarga "da fan" katta sehrgarlar, kichik guruhlarga "syao fan" kichik sehrgarlar
boshliq etib tayinlanganlar. Sektada yuqori boshliq Chjan Stzue (buyuk osmon
rahnamosi) sanaladi. Uning ikki ukasi buyuk er rahnamosi va buyuk inson
rahnamosi deb talqin qilinadi. Bu uchtalik daosizmning osmon, er va inson birligi
ta’limotining ramziy ko’rinishi edi. "Taypindao" sektasi ta’limoti
"Taypinstzin"
kitobiga asoslanadi.
"Udoumidao" (Besh dou guruch ta’limoti) sektasi ham mavjud bo’lib, uning
asoschisi mashhur daochi Chjan Dao Lin bo’lib, doaolik ibodatxonasining asoschisi
hisoblanadi.
Daolik milodiy asrning birinchi ming yilligi davomida buddaviylik va
Konfutsiylik bilan raqobatlashib keldi. Milodning VI asriga kelib, daolik
Konfutsiylikdan keyin ikkinchi o’rinni egallagan edi. XIII asrdan boshlab Daolik
ta’limotining aniq asoslarga ega emasligi va ilk davrdagi yuksak ta’limotlari turli
xurofotlar bilan almashgani tufayli inqirozga yuz tuta boshladi.
XX asr boshlariga kelib, Xitoyda turli daolik sektalariga qarshi kurash
boshlandi. XX asrning ikkinchi yarmida Dao tarafdorlari juda ozchilikni tashkil
qildi. Ushbu kichik guruhlar monaxlar, targ’ibotchilar va bashoratchilarni o’z ichiga
olgan.
