16.3. Kam hajmli moyli o‗chirgichlarni ishlash ishonchligini
ta‘minlash.
Elektr zanjirida nominal sharoitda ishchi toklar o‗tayotganida va
elektr zanjirida o‗ta yuklanish yoki ularda qisqatutashuv sodir bo‗lgan
hollarda avto matikuchirishga mo‗ljallangan.
Elektr ta‗minot tiziminingng 6-10 kV kuchlanishlarida kam
moyli uzgichlar turlari ko‗p tarqalgan:ВМП, ВМГ-10 va ВМГ-113
turdagilar
o‗rniga hozirgi kunda yuqoridagilarni takomillashgan
modifikasiyalari yuqori izolyasiyali va bir necha o‗n kiloamper toklarni
o‗zib ulashga mo‗ljallangan ВМПЭ-10 kam moyli o‗zgichlar ishlatilib
kelinmoqda. 8.20 - rasm. ВМПЭ-10 o‗zgichlar konstruktiv tuzilishi
keltirilgan.
O‗zgich tanasi namga bardoshli mustahkam izolyasiyalangan
silindr 5, uning tag qismida metall gardish (flyanes) 3 o‗rnatilgan va
silindr alyuminli qorishmaga mahkamlangan. Silindr ichida
yo‗naltirgich mexanizmi 9, yo‗naltirgich o‗zak 10 bilan birga
o‗rnatilgan, harakatlanuvchi (sterjen) kontakt o‗zagi 11, tok uzatgich
rolikli qurilma 7, oraliq gardish yuqorigi kiritgich 6, va moyni
ajratgich 8 o‗rnatilgan. Moy quyish teshik tiqin klapanli
izolyasiyalangan qolpqoq bilan yopilgan. Pastki gardishga rozetka
ko‗rinishidagi harakasiz kontakt 2 o‗rnatilgan va qopqoq bilan yopib
mahkamlangan, silindr ichidagi harakasiz kontaktlar ustiga yoy
so‗ndirish kamera 4 o‗rnatilgan. Silindr moy sathini ko‗rsatkich 12
195
bilan ta‗minlangan.
16.3.1 - rasm. ВМПЭ-10 nominal toki 2500-3150A uzgichning umumiy
ko‗rinishi: 1 –harakatlanuvchi ishchi kontakt; 2 – uzgich tanasi; 3 – izolyator; 4
– po‗lat rama; 5 –izolyasiyali tortgich; 6 – kontaktor; 7 – izolyasiyali tusiq; 8 –
yuritma.
Harakatlanuvchi kontaktlar o‗zak uchlari va harakasiz
kontaktlarning sirtlari issiqqa chidamli metallkeramika bilan qoplangan.
Yoy so‗ndirgich kamera, izolyasiyali silindr 4, ichiga fibra va plastina
bakelit izolyasiyali faneralardan almashma-almash qilib terilgan.
Kameraning pastki qismi va plastinalar oralig‗i vertikal va gorizontal
ariqlarga ega va bu ariqlar gorizontal yuzaning har xil tekisligiga,
vertikal ariqlarda moy gorizontal ariqlar orqali o‗rtadagi vertikal ariqqa
o‗ta oladi.
Ulangan holatda harakatlanuvchi kontakt pastki qopqoqda
o‗rnatilgan 1, rozetkali kontaktga 3, 40-45 mm kiradi, va yoy
sundirgich ariqdagi teshiklarni yopadi. Yoyni uchishiga fibra plastinalar
va yana yoyning qolgan ariqlaridagi dielektrik yuzalari bilan yaqin
to‗qnashishda gazlar ajralib chiqishi yoyning uchishiga qulay sharoit
yaratadi (3 - usul).
O‗chirgchning kontakt tizimining harakatga keltiruvchi ajratish
prujinalari, kontaktlarning yuqori tezlikda harakat qilishini ta‗minlaydi (1 -
usul).
Kam moyli ВМП turli uzgichlar yopiq va kompleks taqsimlash
qurilmalarida TTQ-10 kV keng tarqalgan. KРУ uchun uzgichlar
prujinali yoki elektrmagnitli yuritmalarga ega (ВМПП va ВМП turli).
196
Bu seriyali uzgichlar nominal toki 630-3150 A va uchirish toki 20 va 31.5
kA. ВМПЭ-10 uzgichning umumiy ko‗rinishi keltirilgan. Nominal toki
2500 va 3150 A, bu uzgich ikki parallel tok konturiga ega. Ishchi
kontaktlari 1 tashqarida o‗rnatilgan, yoy so‗ndirgichlar korpus ichida.
Qutbning ichki tuzilishi hamma seriyadagi uzgichlar uchun bir xil. 630-
1600 A uzgichlarda moy miqdori 5,5 kg, 3150 A uzgichlarda 8 kg.
Uzgich qutblari 16.3.2 - rasmda namga bardoshli izolyasiyali silindr
5 shisha epoksidli plastikli, yon sirtlari metalli gardishlar armirovkalab
berkitiladi. Izolyasiyali silindrning yuqori gardish tomoni alyumin
qorishmali tana bilan mustahkamlangan, uning ichki qismida yuritmaning
to‗g‗rilagich mexanizmi o‗rnatilgan, harakatlanuvchi kontakt o‗zak, moy
ajratgich va rolikli tok qabul qilgichlardan iborat. Pastki gardish
silumindan bo‗lib qopqoq bilan yopiladi, uning ichiga rozetkali kontakt
o‗rnatilgan, tashqarasida-moyni oqizish teshigi mavujud. Ichki silindrda
rozetkali kontakt ustki so‗ndirish kamerasiga ega, shaklli teshiklardan
iborat bo‗lgan izolyasiyali plastinalardan yig‗ilgan. Plastinalar yig‗masidan
uchta ko‗ndalang ariq va moyli cho‗ntak yaratiladi. Ulangan holatda
kontaktli o‗zak rozetkali kontaktda joylashadi. 16.3.2,b-rasm yuritma
ajratganida, ajratish prujinasi bo‗shatiladi, uzgich ramasida o‗rnatilgan, va
uning kuchi ostida uzgich o‗qi aylanadi, harakat izolyasiyali tortgichga
uzatiladi, undan uzgich mexanizimiga 10, va kontakt o‗zagiga, o‗zak
yuqoriga harakatlanadi.
|
