| YO N I L G’ I T U R L A R I
Benzin (karbyuratoril dvigatellar uchun) 0.09-1.15
Dizel yonilg’isi (tezyurar dizellar uchun) 1.20-1.60
Motor yonilg’isi (sekinyurar dizellar uchun) 1.50-1.70
Qattiq 1.50-2.00
Changsimon 1.10-1.20
Gazsimon (siqilgan,suyultirilgan gazlar) 1.05-1.15
Yonilg’ining qovushqoqligi qancha past bo’lsa, u havo bilan shuncha yaxshi aralashadi va havo kam bo’lganda ham yonilg’ining to’la yonishi ta’minlanadi.
Yonish issiqligi deb, yonilg’ining massa birligi -1kg suyuq yoki qattiq yonilg’i 1 m3 gazsimon yonilg’i to’la yonganda ajralib chiqadigan issiqlik miq-doriga aytiladi. Xalqaro birliklar tizimi(SI)ga ko’ra barcha energiya miqdori joulda(J) o’lchanadi. Joul -1 nyuton(N) kuchni 1m yo’lda bajargan ishi. Joul uncha katta bo’lmagani uchun ko’pincha jouldan 1000 marta katta bo’lgan kilojouldan(kJ) foydalaniladi. Issiqlik kaloriyalarida(kal) va kilokaloriyalarda(kkal) o’lchanardi. 1 kal q 4.1868J; 1 kkal q 4.1868kJga teng.
Turli markadagi suyuq yonilg’ilar(dizel yonilg’isi, benzin) to’la yongada deyarli bir xil mikdorda issiqlik ajraladi. Uning foydali(yoki past) yonish issiqligi Qpastq10200¸10500 kkal/kg yoki 4250¸43800 kJ/kg ga teng. Dvigatelga yonilg’i èmas, balki yonilg’i va havodan iborat yonuvchi aralashma keladi. Yonuvchi aralashmada havo kam bo’lsa issiqlik ortadi, yonish uchun ko’proq havo berilganda èsa kamayadi.
Jadval 1
| 