________________________________________________________________
"Экономика и социум" №3(94) 2022 www.iupr.ru
phenomena of each stage of the geoecological epochs are described, and the
natural geography of Central Asia and the natural geography of Uzbekistan are
developed in parallel with the geoecological development. First, the mountains
formed during mountain erosion and their transfer of energy to other functional
effects under the influence of erosion and their transfer of energy to other
functional effects under the influence of erosion are described.
Keywords. Relief, geology, weathering, erosion thickness, bedrock,
geoecological age, periods of geological development, deposits, landshaft.
Kirish. Qashqadaryo viloyati hududi Oʼrta Osiyoning tekislik va togʼli
qismlari tarkibida murakkab paleogeografik taraqqiyotni bosib o’tgan.
Geomorfologiyasi, geologiyasi ka’bi tabiiy komponentlar
landshaftlarning
morfologik holatini kelib chiqishida birlamchi komponentlar sanaladi. Ayniqsa
antropogen ta’sir evaziga balandlik mintaqalaridagi geoekologik vaziyatning kelib
chiqishi, ushbu vaziyatni chuqurroq o’rganishni, aniqlashni taqozo etmoqda.
Geologik davrlar davomida tog’ jinsi, relyef, iqlim, o’simlik va hayvonot olami,
mikroorganizimlar shakllangan. Antropogen landshaftlarning ko’lami
ortib
borarkan geoekologik monitoring ko’lami ham kengayishi zarur. Bu esa tabiiy
komponentlarning ma’lum vaqt davomida o’zgarishga uchrashi va komponentlar
orasidagi o’zaro aloqalarini tasniflash avvalo landshaftlar qobig’ining “markaziy
o’qi”dan
boshlanishi lozim, ammo geoxronologik davrlarda yerning ichki
kuchlarining ham taraqqiyoti ya’ni tog’ jinslari ham relyefni o’zgartirib gohida
asosiy birlamchi komponentga aylanadi.
Qashqadaryo viloyati
hududining geomorfologik, geologik o’tmishining
bugungi kunda inson tomonidan qulay muhit yaratishga asoslangan antropogen
ta’sir ko’lamini va geoekologik holatlarning sabablari ko’rib chiqilishi zarur
hisoblanadi. Hududning balandlik mintaqalarida geoekologik vaziyatning tarqalishi
geomorfologik, geologik jarayonlar bilan bog’liq bo’lgan
qanday yotqiziqlar
joylashganligi hamda antropogen ta’sirning oshishi hisobiga tabiatdan oqilona
munosabat shaklida olib borish kerakliligi haqida yoritish, tog’
jinslarining
landshaft hosil bo’lishidagi ishtirokini aniqlash kerak.
