|
Talqin va tadqiqotlar respublika ilmiy-uslubiy jurnali №5Bog'liq asalari-kasalliklari-va-unga-qarshi-kurash-choralarini-tashkil-etishTalqin va tadqiqotlar respublika ilmiy-uslubiy jurnali №5
33
Va yana ko’pgina olimlar asalari va ularni ko’payishi, rivojlanishi, ularga xavfli
kasalliklarni davolash choralarini ishlab chiqishdi.
Asalarilarni zararkurandalarini aniqlash va ularni oldini olishdagi samarali
usullardan biologik, kimyoviy, mexanik va yana integral himoya qilish
hisoblanadi.Integral himoya usulining asosiy vazifasi ishlov berish vositalari, usullari,
muddatlarini zararkunanda hasharotlar va kasallik qoʻzgʻatuvchilarni koʻplab
yoʻqotadigan, shu bilan birga ularning kushandalari — entomofaglarda zarar
yetkazmaydiganlarini tanlashdan hamda odam, issiqqonli hayvonlar, asalari, ipak
kurti va boshlarni pestitsidlarning zaharli taʼsiridan himoya qilish choralarini izlab
topishdan iborat. Hozirgi zamon tushunchasiga koʻra, integral himoya usuli —
maʼlum agrobiotsenoz doirasida ichki va populyasiyalararo munosabatlarni
boshqaruvchi sistemadir.Asalarilarga zararkurandalar xavf solganda integral himoya
usulini qo’llash taqazo etadi.[5]
Yevropa chirish kasalligi.
Yevropa chirish kasalligi yuqumli kasallik bo‘lib,
avvalo ochiq, so‘ngra yopiq naslda bo‘ladi. Kasallik, asosan, asalarining tuxumdan
chiqqan naslini shikastlantiradi, erkak naslini kamroq zararlantiradi. Kasallanish
lichinkalar tuxumdan chiqqach, 3–4 kundan keyin boshlanadi. Kasallikning kelib
chiqishiga ob-havoning bulutligi, namli bo‘lishi, arixonaning sovuqda qolishi,
oziqning yetarli bo‘lmasligi va shunga o‘xshash asalari oilasining kuchsizlantiradigan
omillar sabab bo‘ladi. Bu kasallikni pluton sreptokokklari qo‘zg‘atadi. Kasallik
qo‘zg‘atuvchi streptokokklar pergada butun qish, mumkatak va asalda yil davomida
saqlanib qolishi mumkin.
Kasallik tarqalish yo‘llari.
Kasal asalari oilalari kasallikni tarqatuvchi asosiy
manba hisoblanadi. Kasal bo‘lgan butun oila asalarilari kasallikni qo‘zg‘atuvchi
streptokokkni olib yuruvchilar bo‘ladi. Chunki bunday oilada pluton streptokokklari
asalarida, asalda, perga va mum inlarda bo‘ladi.Lichinkalar zaharlangan asal va perga
bilan oziqlanadi. Ona asalari Yevropa chirish kasalligini o‘zining nasliga yuqtiradi.
Bir oiladan ikkinchi oilaga kasallik o‘g‘ri ishchi asalarilar, erkak arilar, umumiy suv
idishi orqali va rom almashtirish vaqtida o‘tishi mumkin.[3:76]
|
| |
