|
Август 2020 16-қисмBog'liq 16.Texnologiya yonalishi 3 qismАвгуст 2020 16-қисм
Тошкент
TEXNOLOGIYA FANIDA O’QUVCHILARNI KASB-HUNARGA
YO’NALTIRISHNING NAZARIY ASOSLARI.
Karimova Nurjon Ramatjon qizi.
Xorazm viloyati Xonqa tumanidagi
26-son maktabining Texnologiya fani o’qituvchisi.
Telefon: +99 897 514 68 80
Annotatsiya: Ushbu maqolada umumiy o’rta ta’lim maktablarida o’quvchi-larning texnologiya
darslarini o’qitishda o’quvchilarni kasb-hunarga yo’naltirishda amaliy bilim va malakalarini
mustaqil hayotda qo’llash milliy qadriyatlarimizni shakillantirib ijtimoiy hayotda o’z o’rniga ega
bo’lishda muhim qadam bo’lib hisoblanadi.
Kalit so’zlar: maktab, kasb-hunar, o’quvchi, texnologiya, yog’och, slessar.
Mamlakatimizda ta’lim sohasida bo’layotgan o’zgarishlar, yangi qabul qilin-gan qonun va
farmoyishlar jamiyatimiz ravnaqiga ijobiy ta’sir qilishi shubxasizdir. Bu o’zgarishlar, yangi
qabul qilingan hujjatlar mamlakatning intelektual salohiya-tini oshirish, etuk, jahon standarti
talablariga javob bera oladigan kadrlar yetkazib berishda muhim omil xisoblanadi. Kadrlar
tayyorlash milliy dasturida ta’lim tizimi samaradorligini oshirsh, to’plangan ilg’or tajriba va
tahlillardan kelib chiqib, dastur g’oyalari va qoidalari, shuningdek, me’yoriy-huquqiy hujjatlarni
o’z vaqtida bos-qichma-bosqich takomillashtirib borish ko’zda tutilgan. Yoshlarimizni kasb –
hu-narga yo’naltirish va yetuk mutaxasis sifatida shakllantirish masalalariga barkamol avlodni
tarbiyalashning muxim omili sifatida e’tibor qaratib kelinmoqda. Bu bora-dagi masalalarining
dolzarbligini birinchi prezidentimiz I.A. Karimov,” Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch” asarida,
“Vatanimizning kelajagi, xalqimizning er-tangi kuni, mamlakatimizning jahon hamjamiyatidagi
obro’ – etibori, avvalambor farzandlarimizning unib – o’sib, ulg’aytirib, qanday inson bo’lib
xayotga kirib borishiga bog’liqdir. Biz bunday o’tkir xaqiqatni hech qachon unutmasligimiz
kerak” – deb takidlaganida ham ko’rish mumkin.
Qolaversa, xozirgi paytda o’quvchilarni kasb – hunarga yo’naltirishga oid ko’pgina yirik,
nazariy va amaliy ahamiyatga moil pedagogik tadqiqotlar amalgam oshirilgan va oshirilmoqda.
Darslarda kasb tan-lashga yo’llash. Masalan, o’qituvchi o’quvchilarni ular ustaxonalardagi
mashg’u-lotlarda bajaradigan ish bilan bog’liq kasblar bilan tanishtiradi. Chunonchi o’quv-chilar
yog’ochga ishlov berishni o’rganayotganlarida duradgor, yog’ochsoz, faner qoplovchi, yog’och
kesuvchi, rom yasovchi, tokar, parmalovchi kasblari haqida bilib oladilar. Bundan tashqari,
o’qituvchi korxonalarda yog’ochga qo’lda ishlov berish bilan bog’liq ixtisosliklar o’rnini
egallagan stanokchilar kasblari haqida ham gapirib beradi.
O’quvchilarga ustaxonalardagi mashg’ulotlarda metallga ishlov berishni o’r-gatishda ular
qator slesarlik va stanokchilar kasblari: tunukachi chilangar, asbobsoz chilangar, remontchi
chilangar, asbobsoz chilangar, tokar, parmalovchi kasblari bi-lan tanishtiriladilar. Bundan tashqari,
ayrim mavzularni o’rganish davomida o’s-mirlarnnng metallga ishlov berish korxonalari ishchi
kasblar: termik ishlov beruv-chi, prokatlovchi, po’lat erituvchi va hokazo kasblari to’g’risidagi
tasavvurlarini kengaytirish mumkin.
Zamonamiz olimlarning tadqiqotlarida o’quvchilarni kasb – hunarga yo’-naltirishga ikki
xil yondashuvga guvox bo’lish mumkin.
1. Jarayonli yondashuv – mexnatsevarlik, kasb – tanlashga muammosiga qiziqish ( 1 – 4
sinflar ); kasb – hunarga yo’naltirilganlik ( 5 – 7 sinflar ); kasbiy va yashirin kasbiy moyillik
( 8 – 9 sinflar ).
2. Natijaviy yondashuv – O’z majburiyatlariga xalollik bilan munosabatda bo’lish, kasbiy
o’rinlarda ishtirok etish, u yoki bu kasb xaqida orzu qilish ( 1 – 4 sinflar ); barqaror kasbiy
qiziqish va mayllar, dastlabki kasb tanlash, qiziqishga ko’ra to’garaklarga qatnashish ( 5 – 7
sinflar ) ; anglab yetilgan kasbiy maqsad, intilish va uni amalga oshirish (8 – 9sinflar).
Umumiy ta’lim maktablarida o’quvchilar boshlang’ich kasbiy bilim va ko’nikmalarni
o’zlashtirishlari mumkin. Xaqiqiy kasb tanlashda esa kasb – hu-narga yo’naltirishning
xayotiyligi va kasb tanlashda muvaffaqiyatga erishish mumkin xisoblanadi. Bunda
o’qituvchi, maktab psixologi davr almashgan sari kasblarning nufuzi xam o’zgarib
borishini etiborga olishi zarur bo’ladi. Bir vaqtlar o’quvchilar kosmanavtlikni orzu qilgan
|
| |
