48
chidamlilik va mexanikaviy mustaxkamlik; kimeviy inertlik; termoelektr bir xillik;
stabillik va termoelektr tavsifnomani tiklash; t.e.yu.k.ning temperaturaga bo‘lgan
(chiziqli tavsifnomasiga yaqin va bir ishorali) bog‘lanishi; yuqori sezgirlik.
Termoparalarning quyidagi turlari mavjud: Platinarodiy - platina termopara
(TPP)- neytral va oksidlanadigan muhitda ishonchli ishlaydi,
ammo tiklanish
atmosferasida, ayniqsa, metall oksidlari termoparaga yaqin joylashgan yerda tez
ishdan chiqadi. Metall bug‘lari va uglerod (ayniqsa uning oksidi) platinaga zararli
ta’sir ko‘rsatadi; Platinarodiy (30%- platina-rodiy), (6%- rodiy) termopara (TPR-
306); Xromel - alyumel (TXA tip) termopara nodir bo‘lmagan metallardan
tayyorlangan termoparalar orasida eng turg‘uni hisoblanadi. TXA termopara 1300
0
S gacha bo‘lgan temperaturani o‘lchash uchun qo‘llaniladi;
Xromel-kopel
termopara (TXK)- turli muhitlarning temperaturasini o‘lchash uchun ishlatiladi.
TXK termopara 800
0
S gacha temperaturani o‘lchash uchun ishlatiladi, uning
t.e.yu.k. boshqa termoparalarnikiga
qaraganda ancha katta; NK - SA
qotishmalaridan tayyorlangan (TNS tipidagi) termopara erkin uchining
temperaturasiga tuzatish
kiritishni talab qilmaydi, chunki 200
0
S gacha
temperaturani o‘lchaydigan termoparaning t.e.yu.k. amalda nolga teng. Yuqorigi
temperatura chegarasi 1000
0
S. Platina gruppasidagi TPP va TPR termoparalari 0,5
yeki 1mm diametrda tayerlanib, chinni
munchoq yoki trubka bilan
izolyatsiyalanadi. TXA, TXK va TNS termoparalar 0,7...3,2 mm diametrlik simdan
tayerlanib, sopol munchoq bilan izolyatsiya qilinadi.
Mexanikaviy tayziq va o‘lchanaetgan muhit ta’siridan saqlash uchun
termopara elektrodi himoya armaturasi ichiga olinadi.
Yuqorida aytilganidek, termopara bilan ni o‘lchash paytida termoparaning
erkin uchlaridagi temperaturaning o‘zgarishiga qarab tuzatish kiritiladi. Sanoatda
avtomatik ravishda tuzatish kiritish uchun elektr ko‘prik sxemalar qo‘llaniladi.
