44
2.25. rasm. Diodning tuzilishi.
2.7.2.3. Optoelektron asboblar
Optoelektron asbob deb elektr signalini optik signalga (nur energiyasi)
o‘zgartiruvchi, bu energiyani indikatorlarga yoki fotoelektr o‘zgartirgichlarga
uzatuvchi asboblarga aytiladi.
Ko‘p tarqalgan optoelektron asbolardan biri optrondir.
Optron nurlanish
manbasi va qabul qilgichdan tuzilgan bo‘ladi. Bu ikkalasi bir korpusga
joylashtirilgan va bir biri bilan optik va elektr bog‘liklikka ega bo‘ladi. Elektron
qurilmalarni optronlar aloqa elementi funktsiyasini bajaradi, bunda ma’lumot optik
nurlar orqali uzatiladi. Buning hisobiga galvanik bog‘lanish bo‘lmaydi, va elektron
uskunalarga salbiy ta’sir etuvchi qayta bog‘lanishlar bo‘lmaydi.
2.26. rasm. Optronni tuzilishi.
1- chiqishlar; .2 - fotoqabul qilgich; 3-korpus;
4-optik muhit; 5-svetodiod.
Optronlar ma’lumot to‘plash
va saqlash qurilmalarida, registorlarda va
hisoblash texnikasi qurilmalarida qo‘llaniladi. Zamonaviy optoelektrnonlarda nur
chiqaruvchi
sifatida svetodiodlar, foto qabul qilgich sifatida esa fotorezistorlar,
fototiristorlar qo‘llaniladi.
45
Qo‘llanilgan foto qabul qilgich turiga qarab optronlar – fotorezistorli,
fotodiodli, fototranzistorli va fototiristorlilarga bo‘linadi.
2.27- rasm. Optronlarning shartli grafik belgilanishi.
a-rezistorli; b-diodli; v-fototranzistorli, g-fototiristorli.
Fotoelektr asboblarni belgilash tizimi: Fotoelektron
asboblar harf-sonli kod
bilan belgilanadi:
- birinchi element harflar-asbob guruhini bildiradi; fr–fotorezistorlar, fd–
fotodiodlar;
- ikkinchi element harflar –asbobni tayyorlangan materialini ko‘rsatadi; GO
–
germaniy, GB – germaniy, legirlangan brom; GZ – germaniy legirlangan
oltingugurt bilan; GK –
germaniy kremniyli birikma; K-kremniy; KG – kremniy
legirlangan geliyli; RG- arsenidli galliy va h.k.;
- uchinchi element –001 dan 999 gacha sonlar ishlab chiqarish nomeri;
- to‘rtinchi element – harf, yarim o‘tkazgich fotoasboblar podgruppasini
belgilaydi;
U-Unipolyar fotorezistor, B – bipolyar fotorezistorlar, L – ko’chkili
fotodiodlar. FDGZ-001K – fotodiod, germaniyli, legirlangan oltingugurtli, ishlab
chiqarilgan nomeri 001.
Optoelektronik datchiklar qishloq va suv xo‘jaligida
va sanoatda keng
qo‘llanilib kelinmoqda.
