7.6.
Elektromagnitli muftalar
Muftalar — uzatma va ishchi mexanizmlar orasidagi bog‘lovchi zveno
hisoblanadi. Ularning ishlash printsipi bog‘lovchi elementlarning elektromagnit
xususiyatlariga asoslangan.
Elementlarning bog‘lanishi ko‘rinishiga qarab muftalar funktsiyali quruq
ishqalanuvchan, qovushoq ishqalanuvchan va siljish muftalarga ajratiladi.
Quruq ishqalanish muftasi (7.4, a-rasm) 3 va 9 vallarga bog‘langan 5, 6 -
ikkita yarim mufta holda 2 xalqa va 4 shetkalardan kuchlanish qabul qiluvchi 1
cho‘lg‘amdan tashkil topgan. 6- yarim muftaning boshqariluvchi qismi 8-
shponkaning o‘qi bo‘yicha harakatlanadi, u ishchi mexanizmning 9-vali bilan
bog‘langan. Boshqariluvchi 6 mufta 7 prujina yordamida 5 boshqaruvchi
muftaga nisbatan siqiladi. Cho‘lg‘amlarga elektr toki berilishi bilan hosil
bo‘lgan elektromagnit maydon 7 prujina kuchini yengib, boshqariluvchi 6
89
muftani tortadi. Ishqalanish kuchlari hisobiga 5 va 6 yarim muftalarda hosil
bo‘ladigan aylantiruvchi moment boshqaruvchi valdagi boshqariluvchi valiga
o‘tkaziladi.Uzatilayotgan aylantiruvchi momentni kattalashtirish uchun
muftalarni ko‘p diskli ko‘rinishda tayyorlanadi.
7.4-rasm. Quruq ishqalanish va qovushoq ishqalanish muftasining
konstruktiv va elektr sxemalari:
a,v-quruq ishqalanish muftasi va printsipial elektr sxemasi, b, g-qovushoq
ishqalanuvchi mufta va printsipial elektr sxemasi.
Qovushoq ishqalanuvchi muftalar (6.6, b-rasm) ferroparo-shakli yoki
magnitli emulsiyali tarkibiga ega bo‘lib, boshqariluvchi va boshqaruvchi
elementlarda bog‘lovchi qatlam hosil bo‘ladi. Bunday muftalarning xarakterli
tomoni shundaki, magnit oqimi ortib borishi bilan uzatiluvchi aylantiriluvchi
moment ortib boradi. Bunday muftalar yuklamalarga nisbatan chidamli bo‘lib, tez
harakatlanuvchan IM lardan hisoblanadi (vaqt doimiysi T=0,005... 0,008 s),
ularning uzatish koeffitsienti K=3500. Bu muftalar konstruktiv tuzilmasiga ko‘ra
g‘altaklarning joylashishi, soni, ishchi yuzasining shakliga, tok o‘tkazgichlarining
ko‘rinishi va boshqa belgilariga ko‘ra farqlanadi
|
