Uchinchi takt – ishchi taktda porshen shiddat bilan YuChN dan PChN ga qarab harakatlanadi. Ikkala klapan yopiq. Porshenning bu harakati shatun orqali tirsakli valni aylantiradi.
To’rtinchi takt – chiqarish taktida porshen PChN dan YuChN ga qarab harakatlanadi. Chiqarish klapani ochiladi va stilindr ichidagi ishlatilgan gazlar bosim hisobiga, hamda porshenning hosil qilgan bosimi hisobiga tashqariga chiqadi.
Rotorli dvigatellar
Keyingi 100 yil ichida ichki yonuv dvigatellariga teng keluvchi dviga-tellarning 100 dan ortiq varianlari taklif etildi, lekin ulardan faqat-gina bittasi – rotorli dvigatelgina amaliyotga tadbiq etildi.
Rotorli dvigatellarning ikki xili mavjud. Biri gazotrubinali, ik-kinchisi rotor-porshenli. Rotor-porshenli dvigatelni uning ixtirochisi-ning nomi bilan Vankel dvigateli deb ham atashadi. Hozirda Vankel dvi-
8-rasm. To’rt takt: a - kiritish; b - siқish; v - ish takti; g – chiқarish.
gatellari Volkswagen va Mazda kompaniyalarining ba’zi bir modellarida qo’llanilmoqda.
Rotor-porshenli dvigatelning porshenli dvigateldan farqi shundaki, unda porshen o’rniga aylanadigan rotor qo’llanilgan. Rotor maxsus formaga ega bo’lib bu formani “DELTROID” formasi deyiladi. RPD da ham 4 takt mavjud.
RPD da rotor stator deb ataluvchi korpus ichida aylanadi. Ekssten-trikli val atrofida rotor aylanadi va rotorning uch qirrasi stator tanasi-ning uch nuqtasiga tegib o’tadi. Rotor bilan stator o’rtasida uchta hajm paydo bo’ladi va bu hajmlarda 4 takt amalga oshriladi.
Rotor porshenli dvigatelning ko’rinishi 9-rasmda keltirilgan.
Rotorli dvigatellarning afzalligi shundaki, ularda porshen va shatun yo’qligi uchun dvigatel yengil, rotorning aylanishlar soni 10000-16000 min-1
Kamchiligi burovchi momentning kichikligidir. Bu kamchilikni qisman yo’qo-tish uchun bitta valga ikkita rotor o’rnatiladi. RPD ning kamchiliklariga yoqilg’ining ko’p sarf qilishi va ishlatilgan gazlarning zararlilik daraja-si porshenli dvigatellarga nisbatan yuqoridir.
| 