Kommunikatsiya tizimining rivojlanishi.
Axborot texnologiyasining
rivojlanishi axborotni taqdim etish tizimidan tashqari, axborot kom
munikatsiya vositalarini takomillashtirish bilan bogMiq edi. Ular axborotning
nomoddiy tashuvchisi, ya’ni nutq paydo boMgandan so‘ng yuzaga kelgan.
Buni axborot texnologiyasining rivojlanishi tarixidagi ilk „portlash" deb
baholash mumkin edi. Taraqqiyotning keyingi fazasi — qog‘oz
kashf
qilingunga qadar axborotning moddiy tashuvchi vositalari o‘zgarib bordi.
Ya’ni, so'zlami toshga o‘yib yozish orqali birinchi marta axborotni ko‘z
bilan ko'rib qabul qilish imkoniyati yuzaga keldi. Eramizdan awalgi
to'rtinchi ming yillikda awaliga loydan, so'ng yog'ochdan yasalgan tab-
lichkalarga yozishga o'tildi va bu axborot-kommunikatsiyalarga dinamik
mazmun kasb etdi. Papirusning kashf etilishi axborot tashish vositasining
hajmini oshirdi va unga bo'yoq qo'llash imkoniyati mavjudligi bois ahamiyati
ham oshib bordi. Pergamentning paydo bo'lishi (eramizdan awalgi III
asr) bilan esa yangi axborot „portlashi" ro'y berdi:
axborotning eng
maqbul tashuvchisi — kitob yuzaga keldi (IV asr).
Axborot texnologiyasining qog'oz fazasi V asrdan boshlanadi. Bu
paytda qog'oz (II asrda Xitoyda kashf etilgan) Yevropa mamlakatlarining
sanoat ishlab chiqarish obyektiga aylangan edi. Shundan keyingi davr
axborot texnologiyasi rivojlanishida katta rol o'ynadi. Shundan so'ng savdo
va hunarmandchilik rivojlangach shahar pochtasi, XV asrdan boshlab esa
xususiy pochta (G'arbiy Yevropa), XVI-XVII asrlarda
markaziy qirollik
pochtasi (Fransiya, Shvetsiya, Angliya va boshqalar) yuzaga keldi. Ushbu
barqaror kommunikatsiya tufayli axborot faoliyatiga yanada ko'proq odamlar
jalb etilmoqda va u yirikroq mintaqalami qamrab olmoqda.
Germaniyada kitob chop etilishining kashf etilishi (XV asr o'rtasida)
axborot texnologiyasi rivojlanishi jarayonida kashfiyot bo'ldi. Bu hoi unga
ommaviylik olib keldi. Mohiyatan bu tabiatshunoslikda ilmiy-texnik
taraqqiyotning yangi bosqichi bo'lib qoldi. Ilmiy-texnik atamaning paydo
bo'lishi axborot texnologiyasida sifat o'zgarishini, ko'p
nusxada kitob,
jurnal, gazeta, geografik harita, texnik chizmalaming chop etilishi esa
miqdor o'zgarishini keltirib chiqardi.
XIX asr oxiridagi texnik inqilob bilan bog'liq axborot texnologiyasi
rivojlanishidagi yangi bosqich barqaror xalqaro
kommunikatsiya shakli
sifatida
