|
Axborot texnologiyasi va tizimlariBog'liq axborotlashtirishva samaradorligi
Axborot tizimlari evolutsiyasi axborotlarni qayta ishlashning texnik
vositasi rivojlanishi mazmunini va axborot tizimlari qadr-qimmati bilan
bog'liq 5.2-jadvalda axborot tizim laridan foydalanishga nisbatan
yondoshuvning o'zgarishi keltirilgan.
1-bosqich (1960-yillar oxirigacha) apparat vositalarining imko
niyatlari cheklangan sharoitda katta hajmdagi m a’lumotni qayta ishlash
muammosi bilan farqlanadi.
5.2-jadval
Axborot tizimlaridan foydalanishga nisbatan
yondoshuvning o ‘zgarishi
Yillar
Axborotdan
foydalanish
konsepsiyasi
Axborot tizimlari
turlari
Foydalanishdan
maqsad
1950—1960-
yillar
Hisob-kitob
hujjatlarining
qog‘oz to‘plami
Hisob-kitob huj-
jatlarini elektro-
mexanikbuxgalte-
riya mashinalarida
qayta ishlashning
axborot tizimi
Hujjatlarni qayta
ishlash tezligining
oshishi. Oylikni
hisob-kitob qilish
jarayonining sodda-
lashuvi
1960-1970-
yillar
Asosiy maqsad-
ni qo‘llab-quv-
vatlash
Boshqaruvning
axborot tizimi
Hisobotni tayyor
lash jarayonining
tezlashuvi
98
1 9 7 0 - 1980-
yillar
Boshqaruv
nazorati
Qaror qabul qili
shni q okllab-quv-
vatlash tizimi.
Boshqaruvning oliy
bokg‘ini uchun tizim
Nisbatan oqilona
qarorni ishlab
chiqish
1 9 8 0 -2 0 0 0 -
yillar
Raqobat afzal-
ligini ta’min
lovchi axborot-
strategik resurs
Strategik axborot
tizimi.Avtomat
lashtirilgan ofislar
Iqtisodiy obyektlar
ning yashab qolishi
va gullab-yashna-
shini ta’minlash
2-bosqich (1970-yillar oxirigacha) IBM G'360 seriasidagi EHM
ning tarqalishi bilan bogMiq. Dastur ta’minotining apparat vositalari
rivojlanish darajasidan orqada qolishi — mazkur bosqich muammosi
sanaladi.
1
va 2-bosqichlar hisoblash markazlari resurslaridan markazlashgan
holda jamoa bo‘lib foydalanishga mo'ljallanib, eski operatsiyalami bajarishda
axborotni samarali qayta ishlashi bilan ajralib turadi. Tuziladigan axborot
tizimining samaradorligini baholashdagi asosiy oMchov — bu ishlanmaga
sarflangan va uni joriy etish natijasida iqtisod qilingan mablag' o'rtasidagi
farq boMgan. Mazkur bosqichdagi asosiy muammo — psihologik sabablar
bilan bogMiq boMib, bu — foydalanuvchilar va tizimni ishlab chiquvchi
mutaxassislar o'rtasidagi o'zaro aloqaning yomonligida edi. Buning natijasida
katta imkoniyatlarga ega tizimlar yaratilsada, foydalanuvchilar undan to'liq
foydalana bilishmadi.
3-bosqich (1980-yillar boshlaridan). Bu davrda kompyuter profes
sional foydalanuvchining quroliga, axborot tizimi esa uning qarorlarini
qabul qilishni qo'llab-quwatlash vositasiga aylandi. Asosiy muammo
foydalanuvchining talablarini maksimal qondirish va kompyuter muhitida
shaxsiy interfeys ishini yaratish edi. Shu bilan birga axborot tizimini
yaratishga nisbatan yondoshuv o'zgardi. Endi mo'ljal yakka tartibdagi
foydalanuvchi tomonga o'zgardi. Foydalanuvchi mazkur ishlanmadan
manfaatdor, u mutaxassislar bilan aloqani yo'lga qo'ydi, mutaxassislaming
har ikki guruhi o'rtasida o'zaro tushunish yuzaga keldi. Bu bosqichda
maMumotlami ham markazlashtirgan holda, ham aksincha holatda ishlash
uslubidan foydalanila boshlandi.
4-bosqich (1990-yillar boshlaridan) — iqtisodiy obyektlararo
aloqalar va axborot tizimining zamonaviy texnologiyasini yaratishdan
iborat. Mazkur bosqich biznesdagi strategik afzalliklami tahlil qilish
tushunchasi bilan bogMiq va telekommunikatsiya texnologiyasi yutuqlari
hamda axborotni qayta taqsimlashga asoslangan edi. Axborot tizimlari o'z
99
|
| |