|
unga vaqtni (bo'lish) taqsimlash usuli deyiladi. Vaqtni taqsimlash usuli —Bog'liq axborotlashtirishunga vaqtni (bo'lish) taqsimlash usuli deyiladi. Vaqtni taqsimlash usuli —
multidasturlash, unda EHM zaxiralari avtomatlashtirilgan axborot tizi
midagi ma'lumotlami qayta ishlash jarayonlari guruhidagi har bir jarayon
uchun vaqt intervallari davomiyligi va navbatliligi shu tizimni boshqaruvchi
dasturi bilan aniqlanadi.
Multidasturlash — bu bitta EHM da bir necha dasturlaming yoki
qismlarning bajarilishi jarayoni bo'lib, unda bitta dastuming tugallanishi
ikkinchi dasturni kiritish uchun yoki boshqalarini davom ettirish uchun
majburiy emas.
Hozirgi vaqtda dialogli usul keng tarqalmoqda. Foydalanuvchi va EHM
o'zaro hamkorligining dialogli usuli insonga axborotni EHM da tezkor
qayta ishlash uchun imkoniyat yaratadi. Amaliyotda ko'pincha usullardan
birgalikda foydalanishni kuzatish mumkin, u ularning xususiy afzalliklari
hisobiga vazifalami EHM da yechishning samaraliroq texnologiyasini tash
kil qilishga yordam beradi.
Agar dialog ishtirokchilarining roli qat’iy belgilangan bo'lsa, unda
bunday dialog qattiq deb ataladi. Masalan, ,,savol-javob“ usulida ishlash.
Ko'p variantli menyu shaklidagi ierarxik tuzilmali dialog moslashuvchan
deb ataladi. Nixoyat, muloqot ishtirokchilariga axborot bilan ixtiyoriy
ravishda imkon beradigan dialog erkin deb ataladi.
Amaliy vazifalami hal qilish uchun dialogning tuzilishi foydalanuvchi
EHM o'rtasida axborotni almashtirishning turli xildagi extimolli usullarini
o'z ichiga oladi, ya’ni dialogli tizim xabarlariga ega. Har bir so'rovga bir
necha muqobil javob xabarlari mos keladi.
Dialogni tashkil qilishning eng keng tarqalgan turlari: menyu, andaza
(shablon), buyruq, tabiiy til.
Menyu dialogning turi sifatida foydalanuvchi uchun juda qulaydir.
Andaza — bu, foydalanuvchi va EHM o'zaro hamkorligining muloqot
usuli, uning har bir qadamida tizim faqat foydalanuvchi kiruvchi
axborotining formati bo'yicha sintaktik cheklanishni qabul qiladi.
Buyruq turidagi dialog foydalanuvchi tomonidan qo'yiladi. Bunda
dialogning ushbu qadamida yo'l qo'yiladigan foydalanuvchi buyruqlarining
biri bajariladi.
Tabiiy til — dialogning shunday turiki, unda foydalanuvchi tomonidan
so'rov va javob tabiiyga yaqin tilda olib boriladi.
Amaliyotda iqtisodiy masalalami yechishda dialogning bir necha
turlarining birikmasidan foydalaniladi.
Dialogli tizimlar ergonomika va zamonaviy dizayn yutuqlaridan
foydalanish kerak. Rangliligi, grafigi bo'yicha o'ziga jalb qiliuvchi dialog,
ko'p darchalilik ishni qulay, kam charchatadigan va unumliroq qiladi.
127
|
| |
