|
Bozor muvozanatining yuzaga kelishi va muvozanat narxni o’rnatishi
|
| bet | 5/11 | | Sana | 29.05.2024 | | Hajmi | 153,13 Kb. | | #256619 |
Bog'liq Maxmatmuradov Isroil kurs ishi3. Bozor muvozanatining yuzaga kelishi va muvozanat narxni o’rnatishi
Muvozanat - bu tizimning shunday bir holatiki, agar unga biror bir tashqi kuch ta'sir qilmasa, u o‘zining ushbu holatini saqlab qoladi.
Talab va taklif modelida talab D chizig‘i bilan taklif S chizig‘ining kesishgan nuqtasi bozor muvozanatini bildiradi. Demak, bozor muvozanati talab hajmi bilan taklif hajmining tengligini ta'minlaydigan narx darajasi va tovar miqdori bilan aniqlanadi. Talab va taklif qonuniga ko‘ra shuni ta'kidlash mumkinki, agar bozor muvozanat holatida bo‘lsa, u holda, uning qatnashchilari tovar narxini yoki tovar miqdorini o‘zgartirishga hech narsa sabab bo‘lmaydi.
Muvozanat narx Pedeb, shunday narxga aytiladiki, agar u bozorda taklif qilinadigan ne'mat miqdori QS ni unga bo‘lgan talab miqdori unga bo‘lgan talab miqdori QDga tenglashtirsa, ya'ni QS = QD . Muvozanat narx Pe va muvozanat ishlab chiqarish Qe. Talab va taklif chizig‘iqlari yagona muvozanat Enuqtada kesishadi. Peva Qenuqtalar, muvozanat nuqta Ening koordinatlari hisoblanadi.Bozordagi talab va taklifning o‘zgarishi, bozor muvozanatini o‘zgarishiga olib keladi. Masalan, bozordagi talab oshsa, (talab chizig‘i o‘ngga siljiganda) muvozanat narx Peva muvozanat tovar hajmi Qeo‘sadi. Agar bozor talabi kamaysa (talab chizig‘i chapga siljisa), va lar ham kamayadi. Bozor taklifi oshsa (taklif chizig‘i o‘ngga siljisa), muvozanat narx Pekamayadi, muvozanat tovar hajmi QSo‘sadi. Agar bozor taklifi kamaysa (taklif chizig‘i S chapga siljisa), muvozanat narx Peo‘sadi..Agar taklif va talab chiziqlari bir vaqtning o‘zida siljishsa, muvozanat narx Peva muvozanat miqdor Qelarning o‘zgarishi har xil bo‘lishi mumkin.Yuqorida keltirilgan bozor modeli statik bo‘lib, u ma'lum vaqt oralig‘ini oladi (masalan, u bir oyga, bir yilga teng bo‘lishi mumkin). Bunday bozor modelida o‘zgaruvchilar vaqtga bog‘liq emas.
Modelda talab, taklif va narxlarning bog‘liqliklarini vaqt o‘zgarishi bilan bog‘lasak, model dinamik modelga aylanadi. Faraz qilaylik, ma'lum vaqt oralig‘ida (masalan, bu oraliq bir oy bo‘lsin) bir birlik tovarning bozor narxi P(t) bo‘lsin (ya'ni, tovar narxi bir oy ichida o‘zgarmaydi). Tovarning bozor narxi muvozanat narxga teng bo‘lishi ham, teng bo‘lmasligi ham mumkin.Agar biz Tvaqt oralig‘ini qarasak, u holda t =1,2,...,Tqiymatlarni qabul qiladi.P(1),P(2),...,P(T)- narx trayektoriyasini yoki dinamik model trayektoriyasini beradi.Bitta mahsulot uchun bozorning dinamik modelini qaraymiz. Modelda talab chizig‘ini Dva taklif chizig‘i Svaqt o‘zgarishi bilan o‘zgarmaydi deb faraz qilaylik. Talab funksiyasi QDt va taklif funksiyasi QS t narx P(t)ga bog‘liq. Bu yerda P(t)t- oraliqdagi narx, P(t 1)- oldingi P(t 1)- oraliqdagi narx. Talab funksiyasi:QD(t)= a0 -a1*P(t)
Taklif funksiyasi:
QS(t)=b0--b1 *P(t-1)
bu yerda b0 ,b1 - o‘zgarmas parametrlar.
Muvozanat narx quyidagi qaytariladigan bosqichlar bo‘yicha aniqlanadi:
Talab va taklif chiziqlari grafigi chiziladi (gorizontal o‘q bo‘yicha narx Pqo‘yiladi, vertikal o‘q bo‘yicha taklif va talab qilingan mahsulot miqdori Q);
Boshlang‘ich vaqt oralig‘im t-1 bo‘yicha taklif miqdori QS (t), boshlang‘ich narxP(1)ga ko‘ra aniqlanadi, (boshlang‘ich narx P(1)) oldindan sotuvchi tomonidan beriladi;t-2 oraliq uchun narx P(2)muvozanatlik shartidan aniqlanadi.QD(2)=QS(2) a0 -a1 *P(2) =b0 -b1 *P(1)Narx P(1)ma'lum bo‘lgani uchun, yuqoridagi tenglikdan P(2)aniqlanadi; t 2uchun P(2)aniqlanganidan keyin yuqoridagi ikkinchi va uchinchi bosqichlar takrorlanib, P(3) aniqlanadi va hokazo. Hisob-kitoblarning to‘xtash shartiP(t)=P(t -1) bo‘lib, bu shart barjarilsa, muvozanat narx Pe = P(t) - P(t -1). ko‘rinishida aniqlanadi. Misol. Quyidagi talab funksiyasi berilgan bo‘lsin:
QD(t) = 41-10*P(t) Taklif funksiyasi:
QS(t) = 2+3*P(t-1)
t - 2 uchun boshlang‘ich narx P(1) = 5 bo‘lsin va bu narxda taklif miqdorini aniqlaymiz:
QS(2) = 2+3*5 =17.
Muvozanatlik shartiga ko‘ra P(2)ni aniqlaymiz.
QD(2) = QS(2)dan 41-10*P(2) =17, P(2) = 24/10=2.4
Endi t-3 hol uchun taklif miqdorini aniqlaymiz:
QS(3)=2+3*P(2)=2+3*2.4 9.2 Muvozanatlik shartidan P(3)ni aniqlaymiz:
QS(3) = QD(3)yoki 41-10*P(3) =9.2 P(3) = 3.18
t-4uchun taklif miqdori aniqlanadi;
QS(4) = 2+3*3.18 =11.54
Muvozanatlik shartidan P(4) ni aniqlaymiz.
41-10*P(4)=11.54, P(4)=2.946. Keyingi hisob-kitoblarda
P
|
| |
