|
Xizmatning asosiy vazifasi quyidagilardan iborat
|
| bet | 10/11 | | Sana | 29.05.2024 | | Hajmi | 153,13 Kb. | | #256619 |
Bog'liq Maxmatmuradov Isroil kurs ishiXizmatning asosiy vazifasi quyidagilardan iborat:
bank xizmatlari istemolchilarining huquq va qonuniy manfaatlarini himoyalash;
moliyaviy xizmatlar qulayligini oshirish;
aholi va tadbirkorlik sub’ektlarining moliyaviy savodxonlik darajasini oshirish bo‘lib hisoblanadi.
Bunda bank xizmatlari deganda tijorat banklari, mikrokredit tashkilotlari va lombardlar tomonidan ko‘rsatilayotgan xizmatlar tushuniladi. Bank xizmatlari iste’molchilari deganda esa kredit tashkilotlaridan bank xizmatlarini olmoqchi bo‘lgan, olayotgan yoki olib bo‘lgan jismoniy shaxslar (ro‘yxatdan o‘tgan yakka tartibdagi tadbirkorlar ham) va yuridik shaxslar kiradi.Xizmat o‘z faoliyati davomida tijorat banklari, mikrokredit tashkilotlari va lombardlar tomonidan huquq buzilishlari holatlari bilan bog‘liq murojaatlarni ko‘rib chiqib, mazkur huquqbuzarliklarni bartaraf etish va iste’molchilarning huquqlarini tiklash bo‘yicha ishlar olib boradi.Bank xizmatlari iste’molchilarining huquqlarini himoya qilish tizimini takomillashtirish va kuchaytirish maqsadida Jamoat qabulxonalarini tashkil etish rejalashtirilgan. Mazkur Jamoat qabulxonalariga iste’molchilar bank xizmatlari sohasidagi amaldagi qonunchilik normalari yuzasidan maslahat va tushuntirishlar olish maqsadida murojaat etishlari mumkin.Shuningdek, moliyaviy xizmatlarning ommabopligini oshirish maqsadida, bank xizmatlari iste’molchilarining manfaatlarini himoya etish va aholining bank tizimiga bo‘lgan ishonchini mustahkamlash yuzasidan moliya-kredit tizimida tegishli chora-tadbirlarni amalga oshirish, bank xizmatlarini ko‘rsatish madaniyatini oshirish, mijozlarning talablarini qondirish imkonini beruvchi innovatsion bank xizmatlarini ko‘rsatish ko‘zda tutilgan. Markaziy bank bank xizmatlarining sifatini yaxshilash, aholi va tadbirkorlik sub’ektlarining moliyaviy savodxonligini oshirish hamda bank xizmatlari iste’molchilarining huquqlarini himoya qilishga qaratilgan qonunchilik normalarini takomillashtirish yuzasidan rejali tarzda ishlarni amalga oshirib boradi. Ishlab chiqarish samaradorligi — korxona miqyosida iqtisodiy faoliyat, iqtisodiy dasturlar va tadbirlarning foydali natijalar berishi, olingan iqtisodiy samaraning muayyan qiymatga ega boʻlgan resurslarni qoʻllagan holda eng yuqori ishlab chiqarish hajmiga erishishga sabab boʻlgan ishlab chiqarish omillari, resurslar sarflariga nisbati bilan tavsiflanadi. Ishlab chiqarish samaradorligi korxona faoliyatining yakuniy natijasini koʻrsatadi. Miqdoriy jihatdan ishlab chiqarish samaradorligini mahsulot ishlab chiqarish uchun sarf qilingan mehnat miqdori bilan oʻlchash mumkin, lekin mehnat sarfini aniq oʻlchash ancha qiyin. Shu sababli, ishlab chiqarish samaradorligi mehnat resurslaridan foydalanish samaradorligi; ishlab chiqarish vositalaridan va kapitaldan foydalanish samaradorligi koʻrsatkichlari bilan aniqlanadi. Korxonalarda ishlab chiqarish samaradorligining umumlashgan koʻrsatkichi tovar ishlab chiqarish surʼatlarining oʻsishi hisoblanadi, undan tashqari puldagi harajatlar birligiga toʻgʻri keladigan mahsulot hajmi, balans foydaning asosiy va aylanma fondlar yigindisiga nisbati, toʻla tannarx koʻrsatkichlari muhim ahamiyatga ega. Mehnat unumdorligining oʻsishi surʼatlari, mehnatni tejash va mahsulot hajmi oʻsishida mehnat unumdorligi hissasi kabi koʻrsatkichlardan ham foydalaniladi. Ishlab chiqarish samaradorligi texnik samaradorlik (ishlab chiqarish hajmi), iqtisodiy samaradorlik (mehnat unumdorligi, mehnat resurslari, asosiy fondlar, aylanma resurslar), ijtimoiy samaradorlik (moddiy resurslar, foyda) hisobiga shakllanadi.Ishlab chiqarish samaradorligini hisoblashdan maqsad samaradorlikka nimalar hisobiga erishilganini aniqlash va yana qanday omillar evaziga uni oshirish mumkinligini belgilashdan iborat. Ilmiy-texnikka mansub tadbirlar bozor iqtisodiyotiga o‘tish sharoitida, ayniqsa uning boshlang‘ich davrida juda muhimdir. Korxona jamoasi uning rahbariyati mehnatni moddiy rag‘batlantirishga asosiy e’tiborni qaratadilar. Soliqlarni to‘plab bo‘lgandan so‘ng, foydaning ko‘p qismini iste’mol fondiga yo‘naltiriladi.
Bozor munosabati rivojlangan sari korxonalar ishlab chiqarishning kelajak rivojiga salmog‘li e’tibor ajrata boshlaydilar va yangi texnikaga, ishlab chiqarishni yangilashga, yangi mahsulotni o‘zlashtirish va chiqarishga zarur vositalarni yo‘naltiradilar. Iqtisodiy tejash-ishlab chiqarishni intesivlashtirish va samaradorligini ko‘tarishning muhim omillaridan biridir resurslarni avaylash yoqilg‘iga, energiyaga, xomashyo va materiallarga o‘sayotgan ehtiyojni qondirishning hal qiluvchi manbaiga aylanishi kerak. Bu masalalarni yechishda sanoat asosiy rolь o‘ynaydi. Milliy xo‘jalikning foydalanish yuqori samarasini ta’minlovchi mashinalar konstruktiv va boshqa materiallar, xom-ashyo va yoqilg‘i-energetik resurslar bilan jihozlash, yuqori samarali, kamchiqindili va chiqindisiz texnologik jarayonlarni ishlatish ko‘zda tutiladi.
Ishlab chiqarishni intensivlashtirish, uning samaradorligini ko‘tarish omillardan biri-iqtisodiyot tuzilmasini takomillashtirishdir. Ilmiy-texnik yuksalish va ijtimoiy masallarni muvofaqiyatli hal etuvchi tarmoqlarni yuqori sur’atda rivojlantirish zarur, tarmoqlarda ishlab chiqarish vositalarini va iste’mol buyumlarini ishlab chiqarish orasidagi mutanosiblikni yaxshilanishiga erishish kerak. Investitsion siyosat kapital qo‘yilmaning samaradorligini ko‘tarishni ta’minlashga xizmat qilishi lozim. Vositalarni ijtimoiy ehtiyojlarni, ilmiy-texnik yuksalishni ta’linlovchi tarmoqlar foydasiga qayta taqsimlash kutiladi. Mablag‘ning ko‘p qismi yangi kurulishga qayta ishlash harakatdagi korxonalarni tekin qayta jihozlash va rekonstruktsiyalashga yo‘nalirilishi kerak.
Milliy xo‘jaligining hamma sohalarida ilmiy-texnik yuksalish asosi bo‘lgan mashina qurulish jadal rivojlanishi kerak. Avvalo ilmiy texnik yuksalishning (ITYu) katalizatorri bo‘lgan mashinasozlik stanok qurilishi, elektrosanoat, mikroelektronika hisoblash texnikasi, uskuna qurulish, informatika industriyasi birinchi navbatda rivojlanishi kerak. Ishlab chiqarish samaradorligini oshirishda tashkiliy-iqtisodiy omillar, boshqaruv bilan birgalikda, muhim o‘rinni egalaydi. Jamoa ishlab chiqarishi ko‘lamining olishi va xo‘jalik aloqalarining murakkablashishi sari ularning roli alohida o‘sadi.
Hammadan avval bu ishlab chiqarishni tashkil etishning oqilona shakllari-to‘planuvi, ixtisoslash, kooperatsiyalash va kombinatsiyalashning rivojlanishi va takomillashidir. Ishlab chiqarishning samaradorlik darajasiga sezilarli ta’sir etuvchi ijtimoiy infratuzulmasini rivojlantirish va takomillashtirish talab etiladi. Boshqaruvda-bu boshqaruvning o‘zini shakllari va usullarini takomillashtirishdir. Rejalashtirishda – rejalarning muvozanatlashtirilganligi va realligi, reja ko‘rsatkichlar tizimining qulay, to‘g‘ri joylashganligi, ya’ni milliy xo‘jaligining boshlang‘ich bo‘g‘inlariga (korxona, birlashma, tashkilotlar) to‘sqinlik qilmaydigan, aksincha ular faoliyatiga keng imkoniyat beradigan tizimlarni barpo etish lozim. Samarali xo‘jalik yuritish vazifalarini yechishda, resurs saqlash texnika va texnologiyasini yaratish va qo‘llashda katta rolь ilmga beriladi. Unga dolzarb muammolar bo‘yicha ulkan va amaliy tadqiqotlarni olib borishni faollashtirish vazifasi berilgin. Iqtisodni intensivlashtirishda, resurslarga nisbiy xarajatlarini pasaytirishda mahsulot sifatini oshirish alohida o‘rinni egalaydi. Bular hammasi evaziga aholi farovonligini oshirish uchun jamiyat boyligini ko‘paytirish, butun ishlab chiqarishini samaradorligini ko‘tarish, mehnat unumdorligini rag‘batlantirishning ta’sirchan vositasi bo‘lishi madaniyatli, sozlanuvchi bozor xo‘jaligi shakllanadi.
Xulosa
Ushbu kurs ishida bozor iqtisodiyotini tartibga solishda davlatning rolini ochib berishga harakat qilinadi. Shuningdek, davlatning milliy iqtisodiyotdagi roli tahlil qilinib, keyin uning iqtisodiy vazifalari tavsifi beriladi. Davlatning iqtisodiyotga ta’sir qilish usul va vositalari bayon etiladi.
Kurs ishi mavzusining dolzarbligi. Bozor iqtisodiyoti o’zining ob’ektiv qonunlari hamda o’zini-o’zi tartiblash dastaklari, vositalari orqali amal qiladi. Ammo bozor iqtisodiyotining ijobiy jihatlari bilan bir qatorda salbiy jihatlari ham mavjuddir. Ularning eng asosiysi iqtisodiyotdagi ob’ektiv qonunlar va munosabatlar, regulyatorlar asosida shakllanadigan bozor muvozanati hamda mutanosibliklarining buzilishi oqibatida vujudga keladigan nomutanosibliklarning kuchayishi, iqtisodiy tanglik va inqirozlardir. Inqirozlar natijasida iqtisodiy pasayish, ishsizlik, infyatsiyaning kuchayishi, xalq turmush darajasining yomonlashuvi sodir bo’ladi. Shu boisdan ham davlatning iqtisodiyotga aralashuvi va uni ustuvir ravishda iqtisodiy dastak va vositalar yordamida tartiblashi zarur bo’ladi. Bu esa zamonaviy bozor iqtisodiyotining o’zini-o’zi tartiblashining bozor mexanizmi bilan uni davlat tomonidan tartibga solish mexanizmini uyg’unlashtirishni hamda unga mos ravishda davlat iqtisodiy siyosatini shakllantirishni taqozo etadi. Ushbu vazifalarni amalga oshirish uchun davlatning iqtisodiy siyosati mamlakatimizda rivojlanayotgan bozor iqtisodiyotini tartiblash mexanizmini yanada takomillashtirish va bozorning o’zini-o’zi tartiblashning ob’ektiv mexanizmi bilan uyg’unlashtirish muxim ahamiyat kasb etadi.
Iqtisodiy tizimlarda davlat va bozor tizimi o’ziga xos ahamiyat kasb etib, har biri mustaqil amal qiladi. Shu bilan birga turli iqtisodiy tizimlar bir-biridan iqtisodiyotni boshqarish va tartibga solishda davlat va bozor rolining nisbati bo’yicha keskin farqlanadi. Masalan, bir iqtisodiy tizim ko’proq davlat tomonidan boshqarishga tayansa, boshqasi bozor mexanizmi orqali tartiblashga ustunlik beradi.
Mamlakatizmining deyarli barcha sohalarida davlat aralashuvi juda yuqori. Bu o’z navbatida iqtisodiy rivojlanishimizda bir qator muammolarni yuzaga keltirmoqda. Bu to’g’risida prezidentimiz Sh.M. Mirziyoyev tomonidan quyidagi fikrlarning bildirilgan bizning fikrimiz asoslanganligini ayon qildi. Xususan, davlatimiz rahbari “...iqtisodiyotni boshqarishda davlat aralashuvini keskin kamaytirish lozim. Bugungi kunda mamlakatimizda 603 ta aksiyadorlik jamiyati faoliyat yuritayotgan bo’lsa, ularning 486 tasida davlat ulushi 52 trillion so’mni tashkil etmoqda. Yoqilg’i-energetika, neft-gaz, kimyo, transport va bank sohalarida davlat ishtiroki yuqori darajada saqlanib qolayotgani ularni bozor mexanizmlari asosida rivojlantirish, investitsiyalar jalb etishga to’sqinlik qilmoqda. Ayrim vazirliklar o’zi nazorat qiladigan sohadagi korxonalarda taʼsischi ekani erkin va sog’lom raqobatga yo’l bermayapti, buniyam bugun ochiq aytish kerak. Bunday tizimni endi o’zgartirmasak, ushbu tarmoqlarda ham va umuman, iqtisodiyotda barqaror rivojlanishga erishib bo’lmaydi” deya ta’kidlaganlar.
|
| |
