• Biologik funksiyalariga
  • Biokimyo pmd




    Download 4,12 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet188/273
    Sana21.05.2024
    Hajmi4,12 Mb.
    #249242
    1   ...   184   185   186   187   188   189   190   191   ...   273
    Bog'liq
    Sobirova-R.A-biokimyo

    Ta’sir etish mexanizmiga
    ko‘ra gormonlar ikki guruhga bo‘linadi:
    1. Membrana orqali ta’sir etuvchi gormonlar. Ular nishon hujayralar
    membranasi bilan bog‘lanib, o‘z ta’sirini hujayra ichiga o‘tkazadi. Peptid
    gormonlar va adrenalin bunday ta’sirga ega. Bunday gormonlar hujayra
    ichiga axborotni ikkinchi xabarchi vositasida (messenger) o‘tkazadi.
    Bu vazifani sAMF bajaradi. sAMF o‘z navbatida proteinkinazani
    faollaydi. Proteinkinaza ATF ishtirokida oqsillarni (fermentlar) faollashi
    natijasida hujayrada metabolik jarayoni o‘zgaradi (84-rasm).
    2. Sitozol mexanizmiga ega bo‘lgan gormonlar. Steroid gormonlar
    (yodtironinlar ham) membrananing lipid qo‘sh qavati orqali o‘tib
    sitoplazmada steroid retseptor kompleksini hosil qiladi. Kompleks
    o‘zgarishga uchragandan so‘ng yadroga o‘tadi va xromatin bilan
    birikadi. Mazkur jarayonda xromatinning kislotali tabiatga ega oqsillari
    va bevosita DNK ishtirok etadi (84,85 rasmlar).
    84-rasm. 
    Gormonlar axborotini nishon hujayralarga o‘kazish mexanizmi


    330
    Biologik funksiyalariga
     
    qarab gormonlar 5 guruhga bo‘linadi:
    1. Uglevod, yog‘, aminokislotalar almashinuvini idora etuvchi
    gormonlar (insulin, glyukagon, adrenalin, glyukokortikosteroidlar).
    2. Suv-tuz almashinuvini idora etuvchi gormonlar
    (mineralokortikosteroidlar, antidiuretik gormon).
    3. Kalsiy va fosfatlar almashinuvini idora etuvchi gormonlar
    (paratgormon, kalsitonin, kalsitriol).
    4. Reproduktiv funksiyaga aloqador moddalar almashinuvini idora
    etuvchi gormonlar (estradiol, progesteron, testosteron).
    5. Endokrin bezlar funksiyasini idora etuvchi gormonlar
    (kortikotropin, tireotropin, gonadotropin).
    85-rasm.
    Lipofil gormonlarining ta’sir mexanizmi


    331
    Gormonlarni yana quyidagi 2 guruhga bo‘lish mumkin:
    1.Qonga ajralib chiqib, sintezlangan joyidan uzoqdagi a’zolarga
    ta’sir etadigan gormonlar.
    2. Mahalliy ta’sir etadigan gormonlar. Ular o‘zlari hosil bo‘lgan
    a’zolardagi moddalar almashinuvini idora etadi (prostaglandinlar,
    gista’min, me’da-ichak yoli gormonlari).
    Ishlab chiqarilgan joyiga qarab gormonlar quyidagi guruhlarga
    bo‘linadi:
    1. Gipofiz gormonlari.
    2. Qalqonsimon bez gormonlari.
    3. Qalqonsimon old bezi gormonlari.
    4. Jinsiy bezlar gormonlari.
    5. Oshqozon osti bezi gormonlari.
    6. Buyrak usti bezlari gormonlari.
    Kininlarning yarim yashash davri 20-30 soniya bo lib, kininazalar
    ta’sirida parchalanadi. Kininlar qon tomir silliq muskullarini
    bo‘shashtiradi, yani tomirlarni kengaytiruvchi ta’sir etadi, arterial bosim
    pasayishiga olib keladi. Shuningdek kapillyarlarning o‘tkazuvchanligini
    kuchaytiradi va og‘riqqa sabab bo‘ladi.

    Download 4,12 Mb.
    1   ...   184   185   186   187   188   189   190   191   ...   273




    Download 4,12 Mb.
    Pdf ko'rish