• Birinchi faza
  • Ikkinchi faza
  • Ochlik davrida organizmda vujudga keladigan biokimyoviy




    Download 4,12 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet199/273
    Sana21.05.2024
    Hajmi4,12 Mb.
    #249242
    1   ...   195   196   197   198   199   200   201   202   ...   273
    Bog'liq
    Sobirova-R.A-biokimyo

    Ochlik davrida organizmda vujudga keladigan biokimyoviy
    o‘zgarishlar
    Ochlik chala (ovqatga yolchimaslik) va to‘liq bo‘lishi mumkin.
    Chala ochlikning asosiy patologik ko‘rinishlari oqsil yetishmasligiga
    bog‘liq bo‘ladi va Kvashiorkorning rivojlanishiga olib keladi. Ushbu
    bolimda to‘la ochlik vaqtida roy beradigan biokimyoviy o‘zgarishlar
    kozdan kechirib chiqiladi. Bularni ovqatlanish maromining odatdan
    tashqari, favqulodda buzilishi deb hisoblash mumkin.
    Falokatlar va tabiiy ofatlar vaqtida yuz beradigan holatlarni hisobga
    olmaganda to‘liq ochlik aksari hazm yolining kasalliklari va ovqat
    iste’mol qila olmaslik bilan, shuningdek, bemorning ovqatdan bosh
    tortishiga sabab bo‘ladigan ruhiy kasalliklarga bog‘liq bo‘ladi. Bundan
    tashqari ba’zi kasalliklarni odamni to‘la och qoldirish yoli bilan
    davolanadi.
    Toliq ochlikda moddalar almashinuvida roy beradigan
    o‘zgarishlarning uch fazasini ajratish mumkin:
    Birinchi faza
    taxminan bir sutka davom etadi. Bu vaqt ichida
    glikogen zaxiralari tugaydi; qondagi insulin konsentratsiyasi ovqat
    hazmlanish davridagiga qaraganda 10-15 baravar pasayadi, glyukagon
    bilan kortizol konsentratsiyasi esa ortadi. Gormonal holat o‘zgarib, idora
    etishning hujayra ichi mexanizmlari ishga tushishi natijasida yog‘larning
    safarbar bo‘lish tezligi va aminokislotalar bilan glitserindan glyukoza
    hosil bo‘lish (glyukoneogenez) tezligi asta-sekin ortib boradi. Bunga
    qaramasdan, qondagi glyukoza konsentratsiyasi me’yorning pastki
    chegaralarigacha kamayadi (60 mg/dl ga yaqin) va ochlikning keyingi
    davrlarida ham shu darajada turaveradi (glyukoneogenez hisobiga).
    Ikkinchi faza
    bir hafta atrofida davom etadi. Yog‘larning safarbar
    bo‘lishi davom etib boradi, qondagi yog‘ kislotalar konsentratsiyasi
    odatda 2 mg\dl dan kam bo‘ladi, bir hafta ochlikdan keyin esa 20-30
    mg/dl gacha ko‘payadi. Keton tanachalari ana shunday
    konsentratsiyasida bo‘lganida atsetosirka kislota ferment ishtirokisiz
    dekarboksillanib, atseton hosil qilish reaksiyasining tezligi sezilarli
    bo‘lib qoladi:
    CH
    3
    - CO - CH
    2
    - COOH 

    CH
    3
    - CO - CH
    3
    + CO
    2
    Atseton organizmda foydalanilmaydi va asosan nafas bilan
    chiqariladigan havo bilan hamda teri orqali chiqarib yuboriladi. Och
    yotgan kishining og‘zi va badanining terisidan ochlikning uchinchi-


    350
    to‘rtinchi kunida atseton hidi kela boshlaydi. Ana shu fazada muskullar
    va boshqa ko‘pgina a’zolarning energiyaga bo‘lgan ehtiyoji yog‘
    kislotalari va keton tanalari hisobiga qoplanib boradi. Ochlikda qondagi
    insulin konsentratsiyasi juda ham past bo‘lganligidan, glyukoza muskul
    hujayralariga otmaydi. Bunday sharoitlarda insulinga bog‘liq hujayralar
    va avvalambor miya hujayralari glyukoza iste’molchilari bo‘lib qoladi.
    Lekin, bu davrda miyada ham energiyaga bo‘lgan ehtiyojning bir qismi
    keton tanachalari bilan ta’minlanib boradi. Glyukoneogenez to‘qima
    oqsillari parchalanishi hisobiga davom etadi. Moddalar almashinuvining
    jadalligi umuman susaygan bo‘ladi: bir hafta ochlikdan keyin kislorod
    iste’moli taxminan 40 foizga kamayadi.

    Download 4,12 Mb.
    1   ...   195   196   197   198   199   200   201   202   ...   273




    Download 4,12 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Ochlik davrida organizmda vujudga keladigan biokimyoviy

    Download 4,12 Mb.
    Pdf ko'rish