genetik kod deyiladi. DNK tarkibida 4 ta har xil nukleotid bo‘lishi nazarda tutilsa, 4 3

Download 6.63 Mb. Pdf ko'rish
bet	40/186
Sana	13.05.2023
Hajmi	6.63 Mb.
	#59241

1 ... 36 37 38 39 40 41 42 43 ... 186

Bog'liq
biologiya 10 uzb
Kurs ishi1 surxandaryo, DVIGATELLARNING KO‘RSATKICHLARINI OSHIRISH USULLARI VA ULARNI RIVOJLANISH ISTIQBOLLARI., Science and Human, ASIL ABBOS FERRARI, abdikerimova g operatsion sistemasi, axborotni muhofaza qilish, bayonnoma, Tahorat olinayotganida o\'qiladigan duolar, Scan 20230522 (2), REFERAT O\'ZI, Shaxsiy varaqa Mohicha, Документ Microsoft Word (3), Mehnat-oila tarbiyasinig sharti sifatida, Презентация давлат хукук тарихидан

Transkripsiya (RNK sintezi).
« start kodon»

genetik kod deyiladi. DNK tarkibida 4 ta har xil nukleotid bo‘lishi nazarda
tutilsa, 4
3
=64 ta kod hosil bo‘ladi. Bitta aminokislota 2, 3, 4, 6 ta kod yordamida
kodlanar ekan. Genetik kod 1962-yili Amerika bioximiklari M. Nirenberg va
S. Ochaolar tomonidan aniqlangan.
Genetik kodning xususiyatlari:
1. Har bir aminokislotani nukleotidlar tripleti kodlaydi.
2. Har bir triplet (kodon) bitta aminokislotani ifodalaydi.
3. Bitta aminokislotani bir necha triplet kodlashi mumkin.
4. Genetik kod barcha tirik organizmlar uchun universal.
5. Genetik kodning 61 tasi «ma’noli», ya’ni ma’lum aminokislotalarni
ifodalovchi tripletlardir. UGA, UAA, UAG aminokislotalarni ifodalamaydi.
Ular polipeptid zanjirining tugallanishini bildiruvchi terminator kodon lar dir
(25-rasm).
Transkripsiya (RNK sintezi). Bu jarayonda DNK matritsa hisoblanadi.
Oqsil tuzilmasi to‘g‘risidagi axborot yadroda, DNKda saqlanadi. Oqsil
sintezi esa sitoplazmada, ribosomalarda o‘tadi.
26-rasm. Transkripsiya.
Oqsilning tuzilmasi haqidagi axborot yadrodan sitoplazmaga i-RNK
tomonidan o‘tkaziladi. DNK qo‘sh zanjirining bir qismi yoziladi va zanjir-
larning birida komplementarlik asosida (A–U, G–S) RNK-polimeraza fermenti
yordamida i-RNK sintezlanadi. Bunda DNKning faqat bitta zanjiri ma’noga
ega bo‘lib, ikkinchi DNK zanjiri matritsa vazifasini bajaradi, shu matritsali
zanjirdan i-RNK sintezlanadi. Aminokislotalar izchilligi to‘g‘risidagi axborot
DNK dan i-RNK ga ko‘chirilishi transkripsiya deyiladi (26-rasm).
Translatsiya (oqsil sintezi). Bu jarayonda i-RNK matritsa hisoblanadi
.
Translatsiya irsiy axborotni i-RNK tilidan aminokislotalar tiliga tarjima
qilish. Translatsiya jarayonida RNKdagi axborot asosida ribosomalarda oqsil
molekulasining birlamchi strukturasi hosil qilinadi. Ribosomalar i-RNKning
oqsil sintezi boshlanadigan uchi bilan bog‘lanadi. i-RNKning bu uchida
AUG triplet joylashgan bo‘lib, bu triplet translatsiyani boshlovchi «start
kodon» deyiladi. Ribosomalarda i-RNK kodonlariga t-RNK antikodonlari

50
51
komplementar tarzda bog‘lanadi. t-RNK tomonidan keltirilgan aminokislotalar
fermentlar yordamida, ATF energiyasi hisobiga o‘zaro peptid bog‘lar orqali
birikadi, ya’ni oqsil sintezlanadi (27-rasm).
27-rasm. Translatsiya jarayoni
Demak, matritsali sintez reaksiyalari orqali genetik axborotning uzatilishi
organizmlarning ko‘payishi, regeneratsiyasi, hujayralarning bo‘linishi kabi
jarayonlar ta’minlanadi.

Download 6.63 Mb.

1 ... 36 37 38 39 40 41 42 43 ... 186

Download 6.63 Mb.

Pdf ko'rish