Bankomatlar xavfsizligini ta’minlash




Download 4,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet40/50
Sana29.08.2024
Hajmi4,22 Mb.
#270046
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   50
Bog'liq
Axborot xavfsizligi

Bankomatlar xavfsizligini ta’minlash
Bankomatlar naqd pul olish, hisob raqamning xolati va pul ko‘chirish imkoniyatlariga 
ega.
Bankomat ikki rejimda ishlaydi, off-line va on-line. Off-line rejimda bankomat bank 
kompyuterlaridan mustaqil ishlaydi va bajariladigan tranzaksiyalar xaqidagi yozuvlarni o‘z 
xotirasida saqlaydi xamda printerga uzatib, ularni chop qiladi. On-line rejimda bankomat 
bevosita bank kompyuterlari bilan telekommunikatsiya orqali ulangan bo‘ladi. Tranzaksi-
yasini amalga oshirish maqsadida bankomat bankdagi kompyuter bilan quyidagi xabaplap 
Xaridor
PIN
karta
POS-terminal
Xabarnoma
So‘rovnoma
Bank-ekvayer
To‘lov
So‘rovnoma
Yullovchi
Bank-emitent
X
A
R
I
D
O
R
X
I
S
O
B
R
A
Q
A
M
I
Pul summsi
Kvitansiya
Sotuvchi


60
bilan almashadi:
- bankomat so‘rovnomasi;
- bankning javob xabari;
- bankomatning to‘lovni bajarganligi xaqidagi xabarni berish.
Xozirgi kunda bankomatlar tarmoqlaridan bir necha banklargina foydalanadi. Bu erda 
mavjud bo‘lgan asosiy muammo bu banklarning maxfiy
axborotlarini (masalan, maxfiy kalit) bir-biridan himoyalashdir. Ushbu muammoning 
echimi sifatida PIN kodni, markazlashtirilgan xolda, xar bir bank tomonidan tekshirish 
taklif qilinadi.
Bundan tashqari bankomatlar tarmog‘i zonalarga taqsimlanadi va xar bir zonada 
ZCMK (Zone Control Master Key) kalitlari, o‘z navbatida, kompyuter tarmog‘idagi kalitlar-
ni Shifrlashda qo‘llaniladi. Malumotlarni Shifrlashda esa IWK (Issuer Working Key) kalitlar 
ishlatiladi.

Download 4,22 Mb.
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   50




Download 4,22 Mb.
Pdf ko'rish