|
-savol. Fiziologik jarayonlarni boshqarilishida Ca ionlarining ishtiroki
|
| bet | 5/9 | | Sana | 21.06.2024 | | Hajmi | 27,92 Kb. | | #264995 |
Bog'liq Biomakromolekulalardagi ta’sirlashuvchi kuchlar. Makromolekulala-fayllar.org36-savol. Fiziologik jarayonlarni boshqarilishida Ca ionlarining ishtiroki. Tirik
organizmlardagi kaltsiy muhim tartibga solish va tarkibiy rol o'ynaydi. Kaltsiy (Ca2+)
o'simliklar, hayvonlar va inson tanasida keng tarqalgan makroelementdir. Ushbu
kimyoviy element hujayraning asosiy fiziologik va biokimyoviy jarayonlarida ishtirok
etadi. Kaltsiy ionlari qon ivish jarayonlarida ishtiroketadi, shuningdek hujayralar
ichidagi universal ikkilamchi xabarchilardan biri bo'lib xizmat qiladi va turli xil hujayra
ichidagi jarayonlarni — mushaklarning qisqarishini, ekzotsitozni, shu jumladan
gormonlar va neyrotransmitterlarning sekretsiyasini tartibgasoladi. Ko'p sonli hayotiy
jarayonlar uchun muhimligi sababli inson qonidagi kaltsiy kontsentratsiyasi aniq
tartibga solinadi va to'g'ri ovqatlanish va sut mahsulotlari va D vitaminini etarli darajada
iste'mol qilish bilan etishmovchilik bo'lmaydi. Ratsionda kaltsiy va/yoki D vitaminining
uzoq muddatli etishmasligi osteoporoz xavfini oshiradiva go'daklik davrida raxitni
keltirib chiqaradi. Kaltsiyga bo'lgan ehtiyoj yoshga bog'liq. 19-50 yoshdagi kattalar va
4-8 yoshdagi bolalar uchun kunlik ehtiyoj (RDA) 1000 mg[1] ni tashkil qiladi (taxminan
790 ml sutda yog' miqdori mavjud[faktning ahamiyati? 1%[2]) va 9 yoshdan 18
yoshgacha bo'lgan bolalar uchun kuniga 1300 mg[1] (tarkibida 1% yog ' bo'lgan 1030
ml sutmavjud. Balansli dietada kaltsiyning katta qismi (taxminan 80%) sut mahsulotlari
bilan bolaning tanasiga kiradi. Qolgan kaltsiy don (shu jumladan donli non va grechka),
baklagiller, apelsinlar[manba ko'rsatilmagan 2631 kun], ko'katlar, yong'oqlarga to'g'ri
keladi. Ichakdagi kaltsiyning so'rilishi ikki yo'l bilan sodir bo'ladi: hujayralararo
(transcellular) va hujayralararo (parasellular). Birinchi mexanizm D vitaminining faol
shakli (kalsitriol) ta'sirida vositachilik qiladi) va uning ichak retseptorlari. Kaltsiyni kam
va o'rtacha iste'mol qilishda katta rol o'ynaydi. Ratsionda ko'proq kaltsiy miqdori bilan
hujayralararo so'rilish asosiy rol o'ynay boshlaydi, bu esa kaltsiy kontsentratsiyasining
katta gradienti bilan bog'liq. Hujayralararo mexanizm tufayli kaltsiy o'n ikki barmoqli
ichakda ko'proq so'riladi (kalsitrioladagi retseptorlarning eng yuqori konsentratsiyasi
tufayli). Hujayralararo passiv transport orqali kaltsiyning so'rilishi ingichka ichakning
barcha uch qismida eng faol bo'ladi.
|
| |
