|
-mavzu. Bioxavfsizlikni ta’minlash choralari
|
| bet | 69/109 | | Sana | 22.02.2023 | | Hajmi | 3.04 Mb. | | #43169 |
Bog'liq Biotexda bioxavfsizlik majmua 2022 Osimlikshunoslik Документ Microsoft Word, Apakxujayeva. Suv omborlari gidravlikasi, Fizikaning zamonaviy tatqiqot usullari MT, Aholi statistikasi B B Usmonov, A D Abdurahmonov Darslik Toshkent, 3333, 8-dekabr, Документ Microsoft Word, 01.2021, Manual TFP unified (2), Universitet Yoshlar ittifoqi takomillashtirish to`g`risida , 1-11, 4ma\'ruza, Izzatullayev, Toshpulatov taqriz ekologiya, эконометрика29-mavzu. Bioxavfsizlikni ta’minlash choralari.
Mashgʻulotning maqsadi. Biologik xavfsizlik - anʼanaviy fan sohalarining asoslaridan, yaʼni molekulyar biologiya, biotexnologiya, mikrobiologiya, virusologiya, genetika va bioinformatikaning sohadagi yangi yutuqlaridan foydalangan holda rivojlanayotgan yosh ilmiy va amaliy fan hisoblanadi.
Kerakli jihoz, reaktiv va asbob uskunalar binokulyar lupa, skalpellar, ajratish ninalari, pakki, ushlagichli kiskichlar, steril ozuqa muxitli probirkalar, turli ulchamdagi probirkalar, kolbalar, pinset, qaychi, mikroigna, tayyor va vaqtinchalik preparatlar, kimyoviy moddalar, sxemalar.
Bioxavfsizlikni ta’minlash choralari.
Xavfsizlik, eng muhimi biologik xavfsizlikning dolzarb xalqaro muammo ekanligini jahon sogʻliqni saqlash tashkiloti tomonidan tan olinganidan buyon ancha muddat oʻtdi. 1983-yilda JSST tomonidan Laboratoriya sharoitida biologik xavfsizlik boʻyicha dastlabki amaliy qoʻllanmalar chop etila boshlangan edi. Dunyoda boʻlayotgan soʻnggi voqealar shuni koʻrsatmoqdaki, mikrobiologik vositalar va toksinlarni suiisteʼmol qilish va chiqarib yuborish natijasida yuzaga keladigan yangi xavflar insonlar salomatligiga tahdid solmoqda.Biologik xavfsizlik - anʼanaviy fan sohalarining asoslaridan, yaʼni molekulyar biologiya, biotexnologiya, mikrobiologiya, virusologiya, genetika va bioinformatikaning sohadagi yangi yutuqlaridan foydalangan holda rivojlanayotgan yosh ilmiy va amaliy fan hisoblanadi. Joriy yil 26-iyunda “Oʻzbekiston Respublikasining Boʻgʻuvchi, zaharli yoki boshqa shu kabi gazlar va bakteriologik vositalarning urushda qoʻllanilishini taqiqlash toʻgʻrisidagi Protokolga (Jeneva, 1925-yil 17-iyun) qoʻshilishi haqida”gi Qonuni qabul qilindi. Bu yoʻnalishda biologik (toksik) quroldan foydalanishga qoʻyilgan taqiqlar xalqaro Konvensiya doirasida qabul qilingan majburiyatlar asosida tartibga solinadi. Shu nuqtayi nazardan, mamlakatimizda aholi sogʻligini asrab-avaylash va atrof-muhitni muhofaza qilish chora-tadbirlarini amalga oshirish barobarida quyidagi holatlarning oldini olish muhim hisoblanadi. mikroorganizmlar tomonidan oʻziga xos toʻsiqlarni yengib oʻtish orqali ilgari nomaʼlum boʻlgan patogenlar keltirib chiqaradigan yangi infeksiyalar xavfining oshishi. Oʻzbekiston hududiga kam uchraydigan yoki ilgari topilmagan infeksiyalarni olib kirilishi, xavfli va oʻta xavfli infeksiyalar, shu jumladan tabiiy-tarqaluvchi, oʻz-oʻzidan paydo boʻladigan va qaytadigan infeksiyalar, shuningdek ularning aholi, hayvonlar va oʻsimliklar orasida tarqalishi. har qanday tabiatda immunitet tanqisligi holatlarining shaxslarda namoyon boʻlishi bilan shartli patogen mikroorganizmlarning oʻsishi va infeksiya bilan kasallanish chastotasining koʻpayishi. xavfli texnogen faoliyatda ikki tomonlama foydalanishdagi biotexnologiyalar, shu jumladan genetik-muhandislik texnologiyalaridan noqonuniy foydalanish bilan bogʻliq xavfning oshishi.
Mikrobiologik oziq-ovqat xavfsizligi ekologiya va tibbiyotning
XXI asrdagi eng katta muammosi boʻlib qolmoqda. Oziq-ovqat orqali yuqadigan infeksiyalar hamma joyda koʻpaymoqda va hatto rivojlangan mamlakatlarda ham bunday infeksiyalarning qurbonlari juda koʻpligi haqida xabarlar berilmoqda. Ushbu kasalliklarning oqibatida koʻrilgan iqtisodiy zararlar yuz millionlab dollarni tashkil qilmoqda. Ushbu jarayonlar 20-asrning oxirida “oziq-ovqat” infeksiyasining epidemiologik jarayonining har uch yoʻnalishida yuz bergan chuqur oʻzgarishlar bilan bogʻliq. Shunday qilib, atrof-muhitga antropogen taʼsir, tibbiyotda va qishloq xoʻjaligida antibiotiklardan foydalanish mikroblarning rivojlanishini tezlashtirdi va oʻzgaruvchan xususiyatlarga ega, antibiotiklarga chidamli, infeksiyaning qoʻshimcha omillari boʻlgan oziq-ovqat xom ashyosi va bakteriyalarning oziq-ovqat mahsulotlarida anʼanaviy ifloslantiruvchi moddalar paydo boʻlishiga olib keldi. Uzoq muddatli muzlatib saqlash, plyonkalarga qadoqlash, sovutilgan xom ashyoni, shu jumladan ishlab chiqaruvchidan uzoq boʻlgan mamlakatlardan minimal ishlov berish texnologiyalari kam oʻrganilgan mikroorganizmlarning oziq-ovqat mahsulotlariga konsentratsiyasi uchun qulay sharoit yaratdi, bu aksariyat hollarda maʼlum bir mintaqalar uchun odatiy hisoblanadi. Natijada, bunday mikroblar tufayli, ayniqsa, sezuvchanligi oshgan aholida (bolalar, qariyalar, immunitet tizimining nuqsonlari boʻlgan odamlar) oziq-ovqat mahsulotlari bilan kasallanish xavfi sezilarli darajada oshdi. Ushbu hodisalarga qarshi kurashda oziq-ovqat mahsulotlari olishda foydalaniladigan hayvonlar uchun mikroblarga qarshi vositalarni tasdiqlash, ishlab chiqarish, sotish, yetkazib berish va ularni boshqarish bilan shugʻullanadigan barcha jismoniy va yuridik shaxslar oʻzaro xabardorlikda, masʼuliyat va ehtiyotkorlik bilan ishlashlari shart. Isteʼmolchilar xavfsizligini taʼminlashda oziq-ovqatni ishlab chiqarish va savdosi jarayonlarida mikrobiologik talablarga rioya etilishi, texnologiya va gigiyena rejimlarini tartibga soluvchi, ishlab chiqaruvchilar hamda nazorat organlari tomonidan nazorat qilish metodologiyasi va tartibini belgilab beruvchi tizimli chora-tadbirlar tashkil etilishi zarur. Shu bilan birga, dunyoda oziq-ovqat orqali yuqadigan infeksiyalarning oʻsish tendensiyalari oziq-ovqat mahsulotidagi mikroblardan keluvchi xatar va uning kasallik chaqiruvchi hamda taʼsir etuvchi omillarining dinamikasining oʻsishini hisobga olish imkoniyati kamligi sababli anʼanaviy sogʻliqni saqlash tizimining samaradorligi pastligidan dalolat beradi. “Oziq-ovqat” tufayli yangidan paydo boʻladigan infeksiyalarning koʻpayishini bashorat qilinishi oziq-ovqatning mikrobiologik xavfsizligini taʼminlashning, avvalambor, uni baholash mezonlari va belgilangan gigiyena talablariga muvofiqligini, nazoratning meʼyoriy va uslubiy bazasiga moslashuvchanligini hisobga olgan holda qayta koʻrib chiqishni talab qiladi. Normativ huquqiy baza mahsulot olish zanjiri davomida vujudga keladigan real va potensial xavflarni hisobga olgan holda oʻz vaqtida va doimiy ravishda takomillashtirib borilishi kerak.
|
| |
