10
– uçuş prosesinin parametrlərini ölçmə və qeydə alma
(saxlama) sistemləri;
– uçuş aparatın bort avadanlığının parametrlərini ölçmə
və nəzarət sistemləri.
2. Ölçülən fiziki proseslərin çıxış məlumatına çevrilməsi
prosesində istifadə olunan fiziki kəmiyyətlərin iş prinsipinə
görə (və ya növünə görə) fərqləndirilir:
– mexaniki sistemlər;
– elektromexaniki sistemlər;
– optik sistemlər;
– radiotexniki sistemlər;
– elektron sistemlər;
– istilik sistemləri.
3. Çıxış ölçmə informasiyasının hazırlanması prosesində
siqnalların verilmə xarakterinə görə aşağıdakı sistemlər ayrılır:
– analoq sistemləri;
– impuls sistemləri;
– rəqəmli sistemlər;
Həmçinin aşağıdakı qarışıq sistemlərdən də istifadə
olunur:
– analoq-impuls;
– analoq-rəqəm;
– impuls-rəqəm.
Analoq informasiya-ölçmə sistemlərində siqnallar ölçü-
lən fiziki proseslərin çıxış siqnalına çevrilməsinin bütün
mərhələlərində fasiləsiz zaman funksiyalarıdır.
İmpuls informasiya-ölçmə sistemlərində ölçmə informa-
siyasının çıxış siqnalına çevrilməsinin əsas mərhələləri zamana
uyğun olaraq diskretləşdirilmiş siqnalların müəyyən
zaman
ərzində yaranan impulsların köməyi ilə həyata keçirilir. Bu
impulslarda ölçülən fiziki proses haqqında məlumat bir və ya
bir neçə parametrdə - impulsun amplitudası, uzunluğu və ya
yaranma tezliyində öz əksini tapır.
11
Rəqəmli informasiya-ölçmə sistemlərində siqnalların
zamana görə diskretləşdirilməsi ilə yanaşı, səviyyəyə görə də
diskretləşdirilməsi həyata keçirilir.
4. Ölçmə informasiyasının ötürülmə xarakterinə görə
informasiya-ölçmə sistemlərini ölçülən fiziki prosesi bilavasitə
qəbul edən ölçü çeviricisindən informasiya-ölçmə sistemlərinin
siqnal verilməsini və ya indikatorun göstəricilərinin hesablan-
masını təmin edən çeviriciyə məsafədən ötürülməsinin mövcud
olması və ya olmamasından asılı olaraq təsnif etmək olar. Qeyd
olunan əlamətə görə informasiya-ölçmə sistemləri məsafədən
və məsafəsiz məlumat ölçmə sistemlərinə ayrılır.
5. İndikasiya üsuluna görə uçuş aparatlarının məlumat
ölçmə sistemləri məlumatın operatora bilavasitə ötürülməsi ilə
səciyyələnən məlumat ölçmə sistemlərinə və məlumatı qeydə
almaq üçün hər hansı maddi daşıyıcıya (kağız lent, maqnit lent,
elektron məlumat daşıyıcısı və s.) ötürən
qeydiyyat infor-
masiya-ölçmə sistemlərinə ayrılır.
İndikasiya kanalının operator tərəfindən istifadə olunan
növünə görə məlumatın operatora bilavasitə ötürülməsi ilə
səciyyələnən informasiya-ölçmə sistemləri aşağıdakı sistemlərə
ayrılır:
– müşahidə indikasiyalı məlumat ölçmə sistemləri;
– səs indikasiyalı məlumat ölçmə sistemləri;
– təmas indikasiyalı (dərinin qıcıqlandırıcılara – təzyiqə,
temperatura və s. qarşı həssaslığı) informasiya ölçmə
sistemləri.
Operatorun müşahidə kanalının indikatorları məlumatın
verilmə üsuluna görə bu və ya digər hesablama qurğularından
(şkala və əqrəblər, işıq dirəyi və şkala, rəqəmli qeyd etmə,
diskret siqnallardan işıq siqnalizasiyası və s.) istifadə edən
indikasiya və təsviri (yerin xəritəsi, siqnalların məkan təsvirləri
kimi əks olunması və s.) indikatorlara ayrılır.
