16
3-Mavzu: Axborot texnologiyalari va iqtisodiy axborotlar tizimi
(2 soat )
Ma’ruza rejasi:
1. Boshqaruv tizimi.
2. Axborot tizimi
3. Xalq xo‘jaligi sohalaridagi
axborot tizimlari
4. Axborot texnologiyalarining asosiy xususiyatlari
5. Matematik usullar va modellardan foydalanish
6. Axborot texnologiyalari iqtisodiy rivojlanishning muhim omillari
1. Boshqaruv tizimi.
Axborotlar tizimlari jamiyat paydo bo‘lgan paytdan boshlab mavjud bo‘lgan,
chunki
rivojlanishning turli bosqichida jamiyat o‘z boshqaruvi uchun tizimlashtirilgan,
oldindan
tayyorlangan axborotni talab etgan. Bu ayniqsa ishlab chiqarish jarayonlari - moddiy va
madaniy ne’matlarni ishlab chiqarish bilan bog‘lik jarayonlarga tegishlidir. Chunki ular jamiyat
rivoji uchun hayotiy muhim ahamiyatga ega. Iqtisodiy axborot tizimi nima ekanligini tushunib
olish uchun eng avvalo uning iqtisodiy ob’ektini boshqarish tizimidagi tutgan o‘rnini aniqlab
olish lozim. Bu ob’ekt moddiy va nomoddiy ishlab chiqarish bilan bog‘lik.
Kibernetik
yondashuvga muvofiq boshqaruv tizimi boshqaruv ob’ekti va boshqaruv
sub’ektini o‘zida namoyon etadi. Boshqaruv sub’ekti
maqsadlarni shakllantiruvchi, rejalarni
ishlab
chiquvchi, qabul qilingan qarorlarga talablarni moslashtiruvchi,
shuningdek ularning
bajarilishini nazorat qiluvchi xodimlardan tashkil topadi.
Boshqaruv tizimining ikkala komponenti to‘g‘ri (T) va aks (A) aloqalar bilan
bog‘langan. To‘g‘ri aloqa boshqaruv apparatidan boshqaruv ob’ektiga yo‘naltiradigan direktiv
axborot
oqimida ifodalanadi, aks aloqa teskari yo‘nalishda yuboriluvchi qabul qilingan
qarorlarning bajarilishi haqidagi axborot oqimida o‘z aksini topadi. Direktiv axborot boshqaruv
apparati tomonidan yuzaga kelgan iqtisodiy vaziyat, atrof muhit haqidagi axborot va boshqaruv
maqsadlariga muvofiq holda yaratiladi.
