5
1-bosqichda
o‟quvchilarga 1-2 sinflarda (sifatning) belgini bildiradigan
so‟zlarning leksik ma‟nosi haqidagi bilimlar beriladi, bunday so‟zlar
qanday?,
qanaqa?
so‟roqlariga javob berishi o‟rgatiladi. Shu bilan o‟quvchilarda sifatga oid
so‟zlar haqida boshlang‟ich tushunchalar shakllantiriladi.
2-bosqich
3-sinfga to‟g‟ri keladi va bu bosqichda o‟quvchilarga sifat so‟z turkumi
atama berib o‟rgatiladi. Bunda belgini bildirgan so‟zlar birgalikda sifat so‟z
turkumini bildirishi, sifatlarning ma‟no turlarga ajratilishi haqida ma‟lumotlar
beriladi. “Sifat” tushunchasini shakllantirish o‟quvchilarning “shaxs va narsaning
belgisi” degan umumlashtirilgan tushunchani o‟zlashtirish darajasiga bevosita
bog„liq. Shu maqsadda rang, maza, shakl-hajm, xilxususiyat bildiradigan so‟zlar
guruhlanadi va shu so‟zlarning xususiyatlari umumlashtiriladi. Sifatning leksik
ma‟nosi bilan birga uning grammatik xususiyatlari bilan ham tanishtiriladi.
Sifatlarning xususiyatlarini umumlashtirish asosida o‟quvchilar uning so‟z turkumi
sifatidagi o‟ziga xos belgilarini ajratadilar.Bular quyidagilar:
a) shaxs va narsaning belgisini bildirishi;
b)
qanday?
yoki
qanaqa? s
o‟rog„iga javob bo‟lishi;
d) gapda otga bog„lanib, shu ot bilan so‟z birikmasi hosil qilishi va ikkinchi
darajali bo‟lak vazifasida kelishi.
3-bosqichda
esa (ya‟ni 4-sinfda )ilgari o‟rganilgan bilim, ko‟nikma va malakalar
takrorlanib, grammatik materialga bog„liq holda
qip-qizil, yam-yashil
kabi orttirma
darajadagi (atama aytilmaydi) sifatlarning yozilishi o‟rgatiladi. Bu bosqichda
o‟quvchilar turli xil mashq va topiriqlarni o‟zlari ongli ravishda bajarishga, sifatga
oid so‟zlarni hech ikkilanmay, mustaqil ajrata olishga erishadilar. Ona tili va
o‟qish darslarida o‟quvchilar nutqi yangi-yangi sifatlar bilan boyitib boriladi.
Ularga oldindan ma‟lum bo‟lgan sifatlarning ma‟nosiga aniqlik kiritiladi.
