• 1.2. Kvant fizikasining rivojlanishi
  • Buxoro davlat universiteti




    Download 0.51 Mb.
    bet3/14
    Sana22.11.2020
    Hajmi0.51 Mb.
    #12654
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14
    uchun to’liq isbotlangan bo’lsa bu nazariyani tezlanishli sistemalar uchun ham umumlashtirish mumkinmi? deb savol qo’yadi.

    Har kanday jism o’zining massasiga proportsional bo’lgan kuch bilan tashqi kuchlarga qarshilik qiladi. Bu qarshilik kuchi - inertsiya kuchidir (). Bu kuch gravitatsion maydon ta`sirida jismning og’ir massasi ga proportsional bo’ladi. SHuning uchun agar jism tezlanish olsa bu tezlanish beruvchi kuch ta`siridami yoki gravitatsion maydonni ta`siridami ekanligini bilmaymiz. Agar tinch turgan kabina Erni tortishish maydonida bulsa, kabina ichidagi odam o’z og’irligini sezadi. endi tortishish maydoni bo’lmagan joyda odam tezlanish bilan, oldingi holga nisbatan teskari yo’nalgan tezlanish bilan harakat qilsin. Bunda tezlanish oldingi holatdagi jarayonni takrorlaydi. Inertsiya kuchlari odamlarni kabina tubiga qarab bosadi. Bunda kabinada bo’lgan jarayonni tezlanuvchan harakat yoki tortishish kuchi hosil qilganini hech kim aytolmaydi. Tezlanish yoki tortishishdagi dinamik effektlarni farq qilib bo’lmaydi va bunga ekvivalentlik printsipi deb aytiladi (Eynshteyn). Bu printsipga asosan yorug’lik kabinaga kirib chiqqanida, massasi bo’lganligidan, bir tomonga (tezlanish olishi) og’ishi kerak. Tajribada bu tasdiqlandi.

    Eynshteyn tortishish bu fazo-vaqtning egilishidir, ya`ni fazo - vaqt sirti egilsa tortishish bor, harakat egri chiziqli, fazo - vaqt egilmagan bo’lsa, dunyoviy chiziq- to’g’ri chiziq va harakat-to’g’ri chiziqli tekis harakat qiladi. Er fazo - vaqtni, Quyosh fazo - vaqtni egib tortishish maydonlarini hosil qiladilar, shu uchun Oy va Er tezlanish bilan harakat qiladilar, deb tushuntirildi.


    1.2. Kvant fizikasining rivojlanishi

    Plankning kvant shartlari klassik fizikadagi to’lqinli optika ta`limotini tebratib quydi. Bol’tsman va Gibsni energiyaning erkinlik darajasi bo’yicha tekis taqsimlanish qonunini to’g’riligini ham shubhalidek ekanligini ko’rsatdi. Reley Djins formulasi tajriba natijalari bo’yicha to’g’ri kelmadi. SHu davrda fiziklar, Plank ham kvant gipotezasini vaqtinchalik (fenomen) hodisa deb o’ylar edilar.

    Eynshteyn o’zining “YOrug’likning hosil bo’lishi va aylanishiga tegishli evristik nuqtai nazar” degan maqolasida fotoeffekt hodisasini .

    (1.2.1)


    Download 0.51 Mb.
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14




    Download 0.51 Mb.