|
C h I z ma ge o m e tr I y a va k o m p y u t e r g r a f I k as I
|
| bet | 3/8 | | Sana | 25.01.2024 | | Hajmi | 0,92 Mb. | | #145633 |
Bog'liq Mavzu chizmalarda geometrik yasashlar3. misol. MN to’g’ri chiziq kesmaning M uchidan shu kesmaning o’ziga perpendikulyar chiqarilgan sirkuldan foydalanib MN kesmada N uchidan R radius bilan aylana yoyi chizib MN kesmada 1 nuqtani aniqlab, unda yana R radius bilan aylana yoyi o’tkazamiz. O yoylar kesishuvi nuqtasi bilan bir nuqtani tutashtiramiz (5.5-rasm) va O nuqtadan R radiusli yana aylana yoyi o’tkazamiz, aylana yoyi bilan 01 to’g’ri chiziq kesishib K nuqtani hosil qiladi. KM nuqtalarni tutashtirib MN to’g’ri chiziqga perpendikulyar o’tkazamiz.
4 misol C nuqtadan AB to’g’ri chiziqqa perpendikulyar o’tkazing. Sirkul yordamida misol yechiladi (5.6.–rasm). C nuqtadan AB to’g’ri chizig’i R radius bilan kesuvchi aylana yoyi o’tkazamiz. Bu aylana yoyi AB kesmani 1 va 2 nuqtalarda kesib o’tadi. 1 va 2 nuqtalardan ixtiyoriy R1 radiusli yoylar o’tkazamiz. Bu yoylar o’zaro kesishib D nuqtani hosil qiladi. C va D nuqtalarni tutashtiramiz hosil bo’lgan CD to’g’ri chiziq AB to’g’ri chiziqqa perpendikulyar bo’ladi.
5.3.-rasm. a,b 5.4-rasm 5.5.-rasm 5.6.-rasm
5.3.To’g’ri chiziq kesmasini teng bo’laklarga bo’lish
Berilgan AB to’g’ri chiziq kesmasini teng aniq bo’laklarga bo’lishni ko’rib chiqaylik (5.7.-rasm.)21. AB to’g’ri chiziq kesmasini 5 ta teng bo’lakka bo’lish talab qilinsin. Buning uchun AB kesmani biror uchidan masalan A uchidan ixtiyoriy
yo’nalishga qarab, to’g’ri chiziq o’tkazamiz va unga o’zaro
teng bo’lgan 5 ta kesmani o’lchab qo’yamiz. So’ngra 5-nuqtani
AB kesmaning B uchi bilan tutashtiramiz. B5 to’g’ri chiziq hosil
bo’ladi. Keyin B5 to’g’ri chiziqqa parallel qilib, 4, 3, 2, 1,
nuqtalardan to’g’ri chiziqlar o’tkazamiz va 1', 2', 3' va 4'
nuqtalarni AB to’g’ri chiziqda aniqlaymiz. AB kesma teng 5
bo’lakka bo’lindi. 5.7.-rasm.
5.4. Burchaklar yasash va ularni teng bo’laklarga bo’lish
Burchaklarni teng bo’laklarga bo’lishga doir misollarni kurib chikamiz.
Misollar sirkul yordamida bajariladi.
21 Shah M.B., Rana B.C. Engineering Drawing. India. 2009, 16 bet.
“Chizma geometriya va kompyuter grafikasi” 78 Tuzuvchi: Tojiddin Xayrullayevich Jo’rayev
1-misol. Berilgan ABC burchak teng ikkiga bo’linsin, ya'ni bu burchakning bissektrissasi o’tkazilsin (5.8-rasm). Burchakni B uchidan ixtiyoriy R radius bilan burchak tomonlarini kesadigan qilib aylana yoyi o’tkazamiz. 1 va 2 nuqtalar topiladi. Bu yoy bilan burchak tomonlarining kesishish nuqtalari 1 va 2 dan ixtiyoriy R1 radius bilan yoylar chizib, ularning o’zaro kesishgan K nuqtasini belgilaymiz. K nuqta bilan B nuqtani tutashtiramiz. BK to’g’ri chiziq ABC burchakni teng ikkiga bo’ladi.
|
| |
